Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 sierpnia 2018 r.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Piotr Pawlak

Protokolant: st. sekr. sąd. Ewa Zimniak-Strusińska

po rozpoznaniu w dniu 23 sierpnia 2018 r. w Bydgoszczy

sprawy A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o świadczenie rehabilitacyjne

na skutek odwołania A. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 29 maja 2018 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ubezpieczona nie ma obowiązku zwrotu pobranego świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 01 kwietnia 2018 r. do 30 kwietnia 2018 r.

SSR Piotr Pawlak

Sygn. akt 505/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 maja 2018 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonej A. S. prawa do świadczenia rehabilitacyjnego od dnia 1 kwietnia 2018 r. do dnia 7 czerwca 2018 r. i zobowiązał ją do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego z funduszu chorobowego w kwocie 2 775,30 zł za okres od dnia 1 kwietnia 2018 r. do dnia 30 kwietnia 2018 r. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż płatnik składek (...) w B. wypłacił ubezpieczonej świadczenie rehabilitacyjne od dnia 10 grudnia 2017 r. do dnia 30 kwietnia 2018 r. zgodnie z decyzją ZUS z dnia 27 listopada 2017 r., znak: 0400/601/2017/ZAS/S. Następnie organ, w odpowiedzi na wniosek ubezpieczonej z dnia 11 kwietnia 2018 r., przyznał jej decyzją z dnia 18 kwietnia 2018 r., znak (...), prawo do emerytury od dnia 1 kwietnia 2014 r. Organ wskazał, iż w związku z tym, że świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury, ubezpieczona nie ma prawa do świadczenia od dnia 1 kwietnia 2017 r. do dnia 7 czerwca 2018 r., natomiast wypłacone świadczenie rehabilitacyjne za okres od dnia 1 kwietnia 2017 r. do dnia 30 kwietnia 2018 r. jest nienależne i podlega dochodzeniu.

Z powyższą decyzją nie zgodziła się ubezpieczona A. S. wnosząc odwołanie w zakresie zobowiązania jej do zwrotu świadczenia rehabilitacyjnego za okres od dnia 1 kwietnia 2018 r. do dnia 30 kwietnia 2018 r. w wysokości 2 775,30 zł brutto. Odwołująca wskazała, iż składając w dniu 11 kwietnia 2018 r. wniosek o emeryturę w ZUS w obecności doradcy emerytalnego zaznaczyła we wniosku, iż pobiera świadczenie rehabilitacyjne. Nadto ubezpieczona wskazała, iż dołączyła odrębnie ręcznie napisane pismo informujące, iż rezygnuje od dnia 1 maja 2018 r. ze świadczenia rehabilitacyjnego w związku z przejściem na emeryturę. Odwołująca podniosła, iż doradca emerytalny przyjmując od niej wniosek o emeryturę nie poinformował jej, iż z chwilą przyznania emerytury nie będzie przysługiwało jej świadczenie rehabilitacyjne. Ubezpieczona podkreśliła, iż organ rentowy w dniu 18 kwietnia 2018 r. wydał decyzję o przyznaniu jej prawa do emerytury od dnia 1 kwietnia 2018 r., jednakże zawiesił wypłatę emerytury do czasu rozwiązania umowy o pracę, którą podjął decyzją od dnia 1 maja 2018 r. Ubezpieczona wskazała również, iż żaden pracownik ZUS nie kontaktował się z nią, aby poinformować ją, iż z dniem przyznania emerytury od 1 kwietnia 2018 r. bez podjętej wypłaty nie będzie jej przysługiwało świadczenie rehabilitacyjne za kwiecień 2018 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując swoje stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

Odwołująca była zatrudniona w (...) w B. w okresie od dnia 15 marca 1982 r. do dnia 30 kwietnia 2018 r. i z tego tytułu podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom: wypadkowemu, rentowym, emerytalnemu oraz chorobowemu. W dniu 30 kwietnia 2018 r. stosunek pracy ubezpieczonej uległ rozwiązaniu w związku z przejściem przez ubezpieczoną na emeryturę.

Okoliczności bezsporne, nadto: zeznania odwołującej – k. 11

Decyzją z dnia 27 listopada 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał odwołującej prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od dnia 10 grudnia 2017 r. do dnia 9 marca 2018 r. w wysokości 90% podstawy wymiaru, od 10 marca 2017 r. do dnia 7 czerwca 2018 r. w wysokości 75% podstawy wymiaru. Świadczenie rehabilitacyjne było wypłacane przez płatnika składek (...) w B.. Ostatnia wypłata miała miejsce w miesiącu kwietniu 2018 r. za okres od dnia 1 kwietnia 2018 r. do dnia 30 kwietnia 2018 r. w kwocie 2 775,30 zł brutto.

Dowód: decyzja ZUS z dnia 27 listopada 2017 r., pismo (...) w B. z dnia 10 maja 2018 r. – akta rentowe, zeznania odwołującej – k. 11

W dniu 11 kwietnia 2018 r. ubezpieczona złożyła wniosek o przyznanie jej emerytury. Jednocześnie odwołująca złożyła oświadczenie, iż z dniem 1 maja 2018 r. rezygnuje z przyznanego jej świadczenia rehabilitacyjnego w związku z przejściem na emeryturę. Powyższy wniosek odwołująca wypełniała przy pomocy doradcy emerytalnego będącego pracownikiem pozwanego organu, który podyktował odwołującej treść wniosków. Ubezpieczona informowała wówczas pracowników pozwanego, iż składa wniosek o przyznaniu emerytury w trakcie pobierania przez nią świadczenia rehabilitacyjnego.

Dowód: oświadczenie ubezpieczonej z dnia 10 kwietnia 2018 r., informacja do ZAS - akta rentowe, zeznania odwołującej – k. 11v

Organ rentowy, decyzją z dnia 18 kwietnia 2018 r., przyznał odwołującej prawo do emerytury od dnia 1 kwietnia 2018 r. Wypłata emerytury nastąpiła od dnia 1 maja 2018 r., w związku z wnioskiem o podjęcie wypłaty z dnia 7 maja 2018 r.

Pismem z dnia 10 maja 2018 r. płatnik składek poinformował organ rentowy, iż w miesiącu kwietniu 2018 r. dokonał ostatniej wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego za okres od dnia 1 do 30 kwietnia 2018 r. w kwocie 2 775,30 zł brutto. Nadto wskazał, iż w związku z rozwiązaniem umowy za porozumieniem stron i przejściem przez ubezpieczoną na emeryturę nie jest ona od dnia 1 maja 2018 r. pracownikiem płatnika składek.

Okoliczności bezsporne, nadto: pismo (...) w B. z dnia 10 maja 2018 r. – akta rentowe

W dniu 11 maja 2018 r. organ rentowy wszczął postępowanie w sprawie wypłaconego świadczenia rehabilitacyjnego od dnia 1 kwietnia 2018 r. do dnia 30 kwietnia 2018 r. Decyzją z dnia 29 maja 2018 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do świadczenia rehabilitacyjnego od dnia 1 kwietnia 2018 r. do dnia 7 czerwca 2018 r. i zobowiązał ubezpieczoną do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego z funduszu chorobowego w kwocie 2 775,30 zł za okres od dnia 1 kwietnia 2018 r. do dnia 30 kwietnia 2018 r.

Dowód: pismo ZUS z dnia 11 maja 2018 r., decyzja ZUS z dnia 29 maja 2018 r. – akta rentowe

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie w niniejszej sprawie, w ocenie Sądu, jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumentację zawartą w aktach rentowych, której autentyczność oraz wiarygodność nie były kwestionowane przez strony niniejszego postępowania. Nadto Sąd oparł się na zeznaniach odwołującej, które w ocenie Sądu były logiczne, spójne, wiarygodne i korelowały z pozostałym materiałem dowodowym, wobec czego Sąd nie znalazł podstaw by je zakwestionować.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd kierował się zasadami logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego.

Należy zaznaczyć, iż jak słusznie podkreśla się w orzecznictwie, sąd ubezpieczeń społecznych nie ma obowiązku prowadzenia postępowania dowodowego z urzędu, a odrębny charakter postępowania nie wyłącza zasady kontradyktoryjności w tych sprawach, w tym ciężaru dowodzenia swych twierdzeń przez ubezpieczonego i pozwany organ (por. wyrok SN z dnia 8 stycznia 2008 r., I UK 193/07, Legalis, wyrok SN z dnia 8 lipca 2008 r., II UK 344/07, Legalis, wyrok SN z dnia 11 lutego 2011 r., II UK 269/10, Legalis, wyrok SN z dnia 9 sierpnia 2011 r., I UK 52/11, Legalis).

W niniejszej sprawie strona odwołująca nie kwestionowała faktu otrzymania świadczenia rehabilitacyjnego jak również faktu przyznania prawa do emerytury za okres, w którym pobierała świadczenie rehabilitacyjne. Spór dotyczył ustalenia czy istnieją podstawy do żądania od ubezpieczonej przez organ rentowy zwrotu pobranych świadczeń.

W ocenie Sądu rozstrzygniecie sprawy znajdzie oparcie w art. 66 ust 2-3 ustawy z dnia z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tj. Dz. U. 2017 r., poz. 1368, ze zm., dalej: ustawa zasiłkowa), zgodnie z którymi jeżeli świadczenie zostało pobrane nienależnie z winy ubezpieczonego lub wskutek okoliczności, o których mowa w art. 15-17 i art. 59 ust 6 i 7, wypłacone kwoty podlegają potrąceniu z należnych ubezpieczonemu zasiłków bieżących oraz z innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Nadto do zwrotu świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa znajdują zastosowanie regulacje zawarte w art. 84 ust 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz.U. z 2017 r., poz. 1778, ze zm.) (patrz: wyrok SA w Rzeszowie z dnia 3 grudnia 2013 r., III AUa 785/07, Legalis). Wspomniany przepis stanowi, iż osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1)  świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania

2)  świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia (ust2).

W świetle powyższych przepisów stwierdzić należy, że w prawie ubezpieczeń społecznych obowiązek zwrotu jest wyraźnie ograniczony do wypadków, w których wzbogacony przyjął świadczenia w złej wierze, wiedząc, że mu się one nie należą. Świadomość nienależności świadczenia wypływa bądź z pouczenia przez organ rentowy o okolicznościach powodujących zwrot świadczeń, bądź stąd, że osoba ta sama spowodowała wypłatę nienależnych świadczeń swoim zawinionym działaniem. Pouczenie stanowi warunek sine qua non obowiązku zwrotu nienależnych kwot (A. Kijowski, Zwrot nienależnych świadczeń, s. 1512; por. wyr. SN z 26.4.1980 r., II URN 51/80, OSNC 1980, Nr 10, poz. 202; wyr. SN z 11.1.2005 r., I UK 136/04, OSNP 2005, Nr 16, poz. 252; wyr. SN z 9.2.2005 r., III UK 181/04, OSNP 2005, Nr 17, poz. 275; wyr. SN z 16.1.2009 r., I UK 190/08, OSNP 2010, Nr 15-16, poz. 194). Należy także przytoczyć uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2009 r. (I UK 147/09, Lex nr 585709), w którym wskazano, iż w orzecznictwie Sądu Najwyższego dotyczącym problematyki zwrotu nienależnie pobranych świadczeń (także na tle niemal analogicznych uregulowań zawartych w uprzednio obowiązujących art. 80 i 81 ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz. U. Nr 3, poz. 6 ze zm., oraz art. 106 i 107 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm., a także aktualnego art. 138 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) przyjmuje się, że organ rentowy może domagać się zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę (wyrok Trybunału Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 maja 1966 r., I TR 49/66, niepubl.-patrz: B. Gudowska, Ubezpieczenie emerytalno-rentowe w orzecznictwie Sądu Najwyższego, Warszawa 1993 r., s. 171). Obowiązek zwrotu obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze wiedząc, że mu się nie należy, co dotyczy zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach, w jakich nie powinna pobierać świadczeń, jak też tej osoby, która uzyskała świadczenia na podstawie nieprawdziwych zeznań lub dokumentów, albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd instytucji ubezpieczeniowej. Wypłacenie świadczenia w sposób, na który nie miała wpływu wina świadczeniobiorcy, nie uzasadnia powstania po stronie osoby ubezpieczonej obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.

W realiach niniejszej sprawy podnieść należy, że uzyskując prawo do świadczenia rehabilitacyjnego odwołująca nie miała przyznanego prawa do emerytury. Nie mogła więc wiedzieć jakim rozstrzygnięciem zakończy się postępowanie o przyznanie jej emerytury. Konkludując, nie ma żadnych podstaw do przyjęcia, iż w chwili otrzymania ostatniego świadczenia w miesiącu kwietniu 2018 r. za okres od dnia 1 kwietnia do dnia 30 kwietnia 2018 r., świadczenie się jej nie należy. Prawo do emerytury uzyskała dopiero na mocy decyzji z dnia 18 kwietnia 2018 r. Ponadto zauważyć należy, iż ubezpieczona wypełniała wniosek o przyznanie jej prawa do emerytury w obecności doradcy emerytalnego będącego pracownikiem pozwanego organu, którego poinformowała o fakcie przyznanego jej świadczenia rehabilitacyjnego, co tym samym wyklucza działanie ubezpieczonej w złej wierze. Co więcej pracownik ten udzielił ubezpieczonej pomocy w zakresie tak wypełnienia wniosku o emeryturę jak również sporządzenia oświadczenia o rezygnacji z pobierania świadczenia rehabilitacyjnego. W związku z powyższym nie można mówić o celowym wprowadzeniu organu rentowego w błąd, lecz o niedopatrzeniu ze strony Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, który przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury od dnia 1 kwietnia 2018 r., a jednocześnie na wniosek ubezpieczonej zawiesił wypłatę przedmiotowego świadczenia emerytalnego, podjętego od dnia 1 maja 2018 r. Zatem ZUS miał informację co do przyznanych ubezpieczonej uprawnień w zakresie świadczenia rehabilitacyjnego. Jednocześnie pozwany organ w trakcie postępowania o przyznanie odwołującej prawa do emerytury nie informował jej, iż z dniem przyznania jej prawa do emerytury nie będzie jej przysługiwało jej świadczenie rehabilitacyjne za kwiecień 2018 r.

Wobec powyższego, w ocenie Sądu, w niniejszej sprawie nie zostały spełnione ustawowe przesłanki do żądania zwrotu wypłaconego świadczenia rehabilitacyjnego.

Mając powyższe na względzie Sąd orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. przy zastosowaniu. 84 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych jak w sentencji.

SSR Piotr Pawlak