Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lipca 2023 roku

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Przemysław Kociński

Protokolant st. sekretarz sądowy Dorota Dąbrowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 czerwca 2023 roku w Bydgoszczy

w postępowaniu gospodarczym

sprawy z powództwa K. S. (1)

przeciwko (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółce komandytowej z siedzibą w C.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 3.587,01 zł (trzy tysiące pięćset osiemdziesiąt siedem złotych jeden grosz) wraz z odsetkami:

a.  ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od kwoty 3.075,00 zł od dnia 18 maja 2022 r. do dnia zapłaty,

b.  ustawowymi za opóźnienie od kwoty 325,68 zł od dnia 6 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty,

c.  ustawowymi za opóźnienie od kwoty 186,33 zł od dnia 18 maja 2022 r. do dnia zapłaty,

II.  oddala powództwo w pozostałej części,

III.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 1.272,64 zł (jeden tysiąc dwieście siedemdziesiąt dwa złote sześćdziesiąt cztery grosze) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami, w wysokości ustawowych odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach procesu zawartego w niniejszym wyroku do dnia zapłaty,

IV.  zwraca pozwanemu ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 2.000,00 zł (dwa tysiące złotych) tytułem zwrotu niewykorzystanej zaliczki na poczet stawiennictwa świadków.

Sędzia Przemysław Kociński

Sygn. akt VIII GC 454/23 upr

UZASADNIENIE

Powódka K. S. (1), prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą Firma Usługowo-Handlowa (...), wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki komandytowej z siedzibą w C. kwoty 12.228,64 zł wraz z odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi od kwot i dat szczegółowo wskazanych w treści pozwu. Nadto domagała się zasądzenia na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż w dniu 4 kwietnia 2022 r. strony zawarły umowę najmu pojazdu, na podstawie której powódka udostępniła pozwanemu do korzystania samochód ciężarowy marki M. (...) o nr rej. (...) na okres od 4 kwietnia 2022 r. do 4 maja 2022 r., a pozwany zobowiązany był do zapłaty czynszu najmu w kwocie 25.000,00 zł netto. Zdaniem powódki, aneksem z dnia 4 maja 2022 r. strony wydłużyły okres najmu do dnia 16 maja 2022 r. i ustaliły należny powódce czynsz najmu za okres objęty aneksem w wysokości 4.167,00 zł netto. Następnie, na podstawie aneksu nr (...) z dnia 16 maja 2022 r. okres najmu miał zostać przedłużony do dnia 20 maja 2022 r. za wynagrodzeniem w kwocie 4.167,00 zł netto. Strona powodowa twierdziła, że pozwany nie zwrócił pojazdu do dnia 20 maja 2022 r., wobec czego w dniu 24 maja 2022 r. osobiście odebrała pojazd. Pozwany miał również nie uregulować czynszu najmu w całości, w związku z czym pismem z dnia 13 czerwca 2022 r. powódka wezwała go do zapłaty zaległej należności. W dniu 14 czerwca 2022 r. pozwany wpłacił na rzecz powódki kwotę 10.750,00 zł. Strona powodowa wyjaśniła, iż na dochodzoną pozwem kwotę składają się należności z tytułu czynszu najmu, a także kara umowna w wysokości 1.000,00 zł nałożona na pozwanego w nocie obciążeniowej nr (...) za konieczność osobistego odbioru pojazdu przez powódkę i należności stanowiące rekompensaty za koszty odzyskiwania należności, wynoszące.

Nakazem zapłaty wydanym w postepowaniu upominawczym w dniu 3 lutego 2023 r. sygn. akt VIII GNc 3148/22 Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy VIII Wydziale Gospodarczym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu oraz rozstrzygnął o kosztach procesu.

Pozwany zaskarżył powyższy nakaz w całości oraz wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, wedle norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Uzasadniając powyższe stanowisko w pierwszej kolejności przyznał, że strony łączyła umowa najmu nr (...) z dnia 4 maja 2022 r. na warunkach wskazanych w pozwie. Zaprzeczył jednakże temu, iż uległa ona przedłużeniu w sposób wskazany przez powódkę, gdyż przedłożonych aneksów nie podpisywał. Strona pozwana twierdziła, iż wynajęty pojazd był w złym stanie technicznym, a w okresie trwania umowy najmu miały miejsce awarie uniemożliwiające korzystanie z niego przez okres co najmniej 11 dni. W związku z tym doszło do zgodnego nieodpłatnego przedłużenia umowy najmu na okres odpowiadający okresowi, w którym użytkowanie pojazdu było niemożliwe. Zaprzeczył również, jakoby strona pozwana nie zwróciła przedmiotu najmu w wyznaczonym terminie – doszło do tego na warunkach uzgodnionych przez strony. Pozwany podniósł następnie, iż w związku z nienależytym wykonaniem umowy przez powódkę poniósł szkodę w wysokości 3.933,80 zł, którą to kwotę pismem z dnia 2 marca 2023 r. potrącił z wierzytelnością powódki z tytułu wynagrodzenia za 3 dni przedłużonego okresu najmu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 4 kwietnia 2022 r. K. S. (1), prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą Firma Usługowo-Handlowa (...), zawarła z (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółką komandytową z siedzibą w C. umowę najmu nr (...) na podstawie której powódka wynajęła pozwanemu pojazd o nr rej. (...) (samochód specjalny do czyszczenia kanalizacji) na okres od dnia 4 maja 2022 r. do dnia 5 maja 2022 r. w zamian za czynsz najmu w wysokości 25.000,00 zł netto.

W myśl § 5 ust. 1 ww. umowy, wynajmujący odpowiadał z utrzymanie pojazdu w stanie przydatnym do umówionego użytku w całym okresie trwania najmu, z wyłączeniem uszkodzeń i nieprzydatności spowodowanych winą, lekkomyślnością lub niedbalstwem najemcy lub osób, którym najemca powierzył pojazd. W celu wykonania czynności oraz napraw obciążających wynajmującego zgodnie z powyższym, najemca zobowiązany jest do niezwłocznego powiadomienia wynajmującego o konieczności ich wykonania oraz dostarczenia pojazdu do siedziby wynajmującego (§ 5 ust. 2 umowy). W okresie wykonywania czynności oraz napraw zgodnie z wcześniejszym przepisem, wynajmujący nie jest zobowiązany do dostarczania najemcy pojazdu zastępczego i nie ponosi z tego tytułu odpowiedzialności odszkodowawczej zarówno w zakresie szkody rzeczywistej jak i utraconych korzyści (§ 5 ust. 3 umowy).

Jak wskazano w § 7 „Wypowiedzenie najmu” ust. 5 umowy najmu, w przypadku konieczności samodzielnego odbioru pojazdu przez wynajmującego, najemca zobowiązany jest do zwrotu wynajmującemu wszelkich poniesionych przez wynajmującego kosztów oraz zryczałtowanej kary umownej w wysokości jednego tysiąca złotych.

Zgodnie z § 7 „Pozostałe ustalenia” ust. 6 wszelkie zmiany niniejszej umowy wymagają aneksu w formie pisemnej, pod rygorem nieważności.

Okoliczności bezsporne, a nadto dowód: umowa najmu pojazdu samochodowego nr (...) – k. 72 – 74 akt.

Pojazd został wynajęty przez pozwanego celem wykonania umowy zawartej z Zarządem Dróg w Z. na wykonanie czyszczenia wpustów przy drodze wojewódzkiej. Praca miała być świadczona wyłącznie w dni powszednie.

Dowód: zeznania świadków: Ł. P. – protokół elektroniczny na płycie CD – k. 195 akt., M. E. – protokół elektroniczny na płycie CD – k. 195 akt.,

W dniu 5 kwietnia 2022 r. strony podpisały protokół zdawczo-odbiorczy, w którym pozwany oświadczył, iż otrzymał pojazd, a po obejrzeniu i jeździe próbnej nie wnosi zastrzeżeń do stanu technicznego pojazdu.

W imieniu pozwanego pojazd odebrał K. P..

Dowód: protokół zdawczo-odbiorczy – k. 19 – 20 akt, zeznania świadka K. P. – protokół elektroniczny na płycie CD – k. 195 akt.

Na podstawie zawartej umowy, powódka wystawiła pozwanemu fakturę VAT nr (...) z dnia 4 kwietnia 2022 r. na kwotę 25.000,00 zł netto, tj. 30.750,00 zł brutto z terminem płatności do 5 kwietnia 2022 r., tytułem dzierżawy samochodu. Na fakturze wskazano, że pozwany dokonał zapłaty części należności w kwocie 20.000,00 zł. Do zapłaty pozostała kwota 10.750,00 zł.

Pozwany na poczet przedmiotowej faktury dokonał wpłat w dniach 5 kwietnia 2022 r. oraz 21 maja 2022 r.

Dowód: faktura nr (...) – k. 21 akt, potwierdzenie dokonania przelewu – k. 98, 99 akt.

W dniu 8 kwietnia 2022 r. (piątek), doszło do awarii węża ciśnieniowego w wynajmowanym pojeździe, co zostało niezwłocznie zgłoszone stronie powodowej. W dniu 11 kwietnia 2022 r. mąż powódki K. S. (3) dostarczył uszkodzoną część pozwanemu, a od dnia 12 kwietnia 2022 r. pojazd mógł wrócić do pracy.

W dniu 12 kwietnia 2022 r. pozwany zauważył ubytek oleju w instalacji hydraulicznej w pojeździe, co unieruchomiło pojazd na 1 dzień roboczy. Pozwany, uwzględniając wskazówki męża powódki, dokonał uzupełnienia oleju, który wcześniej zakupił za kwotę 383,66 zł

W dniu 13 kwietnia 2022 r. miało miejsce pęknięcie węża olejowego hydraulicznego. W związku z powyższym pozwany w dniu 16 kwietnia 2022 r. przekazał powódce pojazd w celu naprawy, która przejechała nim do swojej siedziby. W dniu 18 kwietnia 2022 powódka oddała pozwanemu sprawny pojazd.

W dniu 19 kwietnia 2022 r. w pojeździe pękł koniec węża wody ciśnieniowej, w skutek czego oderwała się dysza. Pozwany zlecił naprawę uszkodzenia, która zajęła 1 dzień roboczy.

O wszystkich powyższych uszkodzeniach i podejmowanych naprawach pozwany informował telefonicznie oraz za pośrednictwem wiadomości SMS przedstawiciela powódki.

Dowód : wydruk wiadomości sms – k. 101 – 103 akt; faktura – k. 104, zeznania świadków: Ł. P. – protokół elektroniczny na płycie CD – k. 195 akt., M. E. – protokół elektroniczny na płycie CD – k. 195 akt., K. P. – protokół elektroniczny na płycie CD – k. 195 akt.

W związku z wystąpieniem licznych awarii uniemożliwiających wykorzystywanie pojazdu do działalności gospodarczej Ł. P. oraz M. E. prowadzili rozmowy z przedstawicielem powódki – K. S. (3), które miały na celu rozwiązanie zaistniałej sytuacji. W wyniku powyższego strony ustnie uzgodniły, iż pozwany będzie mógł korzystać w sposób nieodpłatny z pojazdu po upływie terminu wskazanego w umowie przez tyle dni ile nie mógł wykonywać swoich obowiązków z uwagi na powstałe awarie.

Dowód: zeznania świadków: Ł. P. – protokół elektroniczny na płycie CD – k. 195 akt., M. E. – protokół elektroniczny na płycie CD – k. 195 akt.,

W dniu 4 maja 2022 r. strona powodowa sporządziła aneks do umowy najmu pojazdu samochodowego nr (...), zmieniający termin zwrotu pojazdu do dnia 16 maja 2022 r. oraz wysokość czynszu na kwotę 4.167,00 zł netto. Aneks został przesłany do pozwanego, lecz nie został podpisany.

Dowód: aneks do umowy najmu pojazdu samochodowego nr (...) – k. 22 akt, zeznania świadka Ł. P. – protokół elektroniczny na płycie CD – k. 195 akt

W dniu 4 maja 2022 r. powódka wystawiła w stosunku do pozwanego fakturę VAT nr (...) na kwotę 4.167,00 zł netto, tj. 5.125,41 zł brutto, z terminem płatności do 7 maja 2022 r., tytułem dzierżawy samochodu.

Dowód: faktura nr (...) – k. 23 akt.

Strony ustnie uzgodniły, iż pojazd ma zostać zwrócony w piątek 20 maja 2022 r. po zakończeniu wyznaczonych na ten dzień przez pozwanego prac.

Dowód: zeznania świadków: Ł. P. – protokół elektroniczny na płycie CD – k. 195 akt., M. E. – protokół elektroniczny na płycie CD – k. 195 akt

W dniu 13 maja 2022 r. w trakcie wykonywania prac w pojeździe uszkodzeniu uległa opona. Po zawiadomieniu powódki, wezwano mobilny serwis, który stwierdził brak możliwości naprawy opony z uwagi na jej stan. Z uwagi na brak możliwości dostarczenia opony zamiennej przez powódkę, pozwany zakupił i zlecił montaż nowej opony na swój koszt. Łączna należność z tego tytułu wyniosła 2.669,10 zł (713,40 zł tytułem usługi, 1.955,70 zł koszt opony).

Dowód : wydruk wiadomości sms – k. 101 – 103 akt; faktura – k. 105, zeznania świadków: Ł. P. – protokół elektroniczny na płycie CD – k. 195 akt., M. E. – protokół elektroniczny na płycie CD – k. 195 akt., K. P. – protokół elektroniczny na płycie CD – k. 195 akt.

W dniu 16 maja 2022 r. strona powodowa sporządziła aneks nr (...) do umowy najmu pojazdu samochodowego nr (...), zmieniający termin zwrotu pojazdu do dnia 20 maja 2022 r. oraz wysokość czynszu na kwotę 4.167,00 zł netto. Aneks został przesłany do pozwanego, lecz nie został podpisany. Dowód: aneks nr (...) do umowy najmu pojazdu samochodowego nr (...) – k. 24 akt.

W dniu 16 maja 2022 r. powódka wystawiła w stosunku do pozwanego fakturę VAT nr (...) na kwotę 4.167,00 zł netto, tj. 5.125,41 zł brutto, z terminem płatności do 17 maja 2022 r., tytułem dzierżawy samochodu.

Dowód: faktura nr (...) – k. 25 akt.

W dniu 20 maja 2022 r. Ł. P. skontaktował się z przedstawicielem powódki celem ustalenia szczegółów związanych ze zwrotem pojazdu. Uzgodniono, iż pojazd zostanie dostarczony do siedziby powódki w poniedziałek 23 maja 2022 r.

W dniu 23 maja 2022 r. K. P. wraz z M. B. udali się wynajętym pojazdem do S. celem dokonania jego zwrotu. W trakcie jazdy doszło do zablokowania się koła, co skutkowało koniecznością zjechania na parking i uniemożliwiło dalszą jazdę. O powyższym poinformowano Ł. P., który uzgodnił z K. S. (3), iż to przedstawiciel powódki odbierze pojazd z miejsca, w którym się znajduje, zaś kluczyki miały zostać pozostawione na pobliskiej stacji paliw. Pracownik pozwanego wykonał dokumentację fotograficzną pojazdu w miejscu postoju. Nadto przesłał K. S. (3) lokalizację pojazdu.

Dowód: wydruk wiadomości sms – k. 171-173, rejestr rozmów – k. 174-175, zeznania świadków: Ł. P. – protokół elektroniczny na płycie CD – k. 195 akt., K. P. – protokół elektroniczny na płycie CD – k. 195 akt

W dniu 24 maja 2022 r. strona powodowa sporządziła protokół zdawczo-odbiorczy, w którym oświadczyła, iż otrzymała pojazd dnia 23 maja 2022 r. i wnosi zastrzeżenia co do stanu technicznego pojazdu. Wskazano na: uszkodzoną maskę, połamaną osłonę ramki drzwi lewych (2 szt.), urwaną osłonę antyrowerową lewą dolną, uszkodzoną osłonę antyrowerową prawą dolną, zamontowanie opony osi wleczonej prawej o innym bieżniku, brak umycia pojazdu. W protokole zaznaczono, że pojazd został przekazany w sposób niedopuszczalny, a w związku z licznymi uszkodzeniami zostanie wystawiona FV obciążeniowa zgodnie z umową najmu pojazdu nr (...) z 4 kwietnia 2022 r.

Protokół wraz z wezwaniem do zapłaty wcześniejszych faktur został przesłany do pozwanego za pośrednictwem wiadomości mailowej.

W odpowiedzi pozwany wskazał, iż nie przyjmuje faktury.

Dowód: protokół zdawczo-odbiorczy z 24 maja 2022 r. – k. 34 – 35 akt, wiadomości mailowe – k. 106

W dniu 24 maja 2022 r. powódka wystawiła w stosunku do pozwanego fakturę nr (...) na kwotę 5.172,32 zł netto, tj. 6.361,95 zł brutto, tytułem kosztów naprawy oraz mycia samochodu, z terminem płatności do 26 maja 2022 r.

Dowód: faktura nr (...) – k. 42 akt.

Pozwany w dniu 25 maja 2022 r. przesłał do powódki odpowiedź na wezwanie do zapłaty, w którym przedstawił swoje stanowisko, negując swoją odpowiedzialność z tego tytułu.

Dowód: wiadomość mailowa wraz z załącznikiem – k. 107-108

Pismem z dnia 13 czerwca 2022 r. powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 28.340,59 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych od dat wymagalności poszczególnych roszczeń w nieprzekraczalnym terminie do dnia 23 czerwca 2022 r. Na powyższą należność składały się następujące kwoty:

-

10.750,00 zł wynikającej z faktury nr (...) z dnia 4 kwietnia 2022 r.;

-

5.125,41 zł wynikającej z faktury nr (...) z dnia 4 maja 2022 r.

-

5.125,41 zł wynikającej z faktury nr (...) z dnia 16 maja 2022 r.;

-

6.361,95 zł wynikającej z faktury nr (...) z dnia 24 maja 2022 r.;

-

należności stanowiące rekompensaty za koszty odzyskiwania należności, wynoszące odpowiednio: 325,68 zł od faktury nr (...), 326,07 zł od faktury nr (...) i 326,07 zł od faktury nr (...).

Dowód: wezwanie do zapłaty wraz z załącznikami i potwierdzeniem nadania – k. 36 – 45 akt.

W dniu 14 czerwca 2022 r. pozwany przelał na rzecz powódki kwotę 10.750,00 zł, tytułem należności wynikającej z faktury nr (...) z dnia 4 kwietnia 2022 r.

Okoliczność bezsporna, a nadto dowód: potwierdzenie transakcji – k. 46 akt.

W dniu 17 czerwca 2022 r. powódka dokonały korekty faktury nr (...) z dnia 24 maja 2022 r. w ten sposób, że z kwoty 5.172,32 zł netto do zapłaty pozostała kwota 0,00 zł.

W tym samym dniu powódka wystawiła w stosunku do pozwanego notę obciążeniową nr (...) na kwotę 5.172,32 zł tytułem kosztów naprawy oraz mycia uszkodzonego pojazdu po zakończeniu stosunku najmu z terminem płatności do 1 czerwca 2022 r.

Powyższe zostały przesłane do pozwanego za pośrednictwem poczty elektronicznej.

Dowód: faktura korygująca nr (...) – k. 112 – 112v akt, nota obciążeniowa nr (...) – k. 113 akt, wiadomość mailowa – k. 111

W dniu 21 czerwca 2022 r. powódka wystawiła w stosunku do pozwanego notę obciążeniową nr (...) na kwotę 1.000,00 zł tytułem kary umownej za odbiór pojazdu zgodnie z § 7 pkt 5 umowy najmu, z terminem płatności do dnia 28 czerwca 2022 r.

Powyższa została przesłana do pozwanego za pośrednictwem poczty elektronicznej.

Dowód: nota obciążeniowa nr (...) – k. 48 akt, wiadomość mailowa – k. 115

Pismem z dnia 2 marca 2023 r. pozwany wezwał powódkę do zapłaty kwoty 3.933,80 zł z tytułu kosztów poniesionych w związku z użytkowaniem pojazdu o nr rej. (...), tj.: 233,70 zł za zakup oleju hydraulicznego (FV nr (...)), 2.699,10 zł za usunięcie awarii opony i jej zakup (FV nr (...)), 1.001,00 zł za zakup paliwa na przejazdy wywołane awariami. Jednocześnie, w rzeczonym piśmie reprezentant pozwanego złożył oświadczenie o potrąceniu w/w wierzytelności z wierzytelnością przysługującą powódce z tytułu wynagrodzenia za 3 dni korzystania z pojazdu w dniach od 6 maja 2022 r. do 20 maja 2022 r.

Dowód: pismo z 2 marca 2023 r. wraz z załącznikami i potwierdzeniem nadania – k. 123 – 126 akt.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony, których autentyczność nie budziła wątpliwości ani nie była kwestionowana, a także na podstawie zeznań świadków.

Co do zasady w ocenie Sądu twierdzenia świadka Ł. P., jako szczere, logiczne oraz korespondujące z zebranymi dowodami zasługiwały na uwzględnienie w zdecydowanej części. Jednocześnie jednak brak było podstaw do tego by uwzględnić jego wskazania odnośnie stanu wizualnego pojazdu w momencie jego odbioru od strony powodowej, w tym tezę, iż nic nie wskazywało, że niektóre części były wyeksploatowane lub wadliwe. W tym zakresie pozostawały one w sprzeczności z zeznaniami świadka K. P., który będąc kierowcą najmowanego pojazdu posiadał większą wiedzę na temat jego stanu technicznego. Sprzecznym z zebranym materiałem dowodowym było wskazanie, iż pozwana nie akceptowała odpłatnego korzystania z pojazdu po zakończeniu umowy – treść złożonego do akt oświadczenia o potrąceniu wskazywała bowiem, iż w zakresie wykraczającym poza czas uwzględniający awarię, spółka miała świadomość istnienia roszczenia powódki. W pozostałym zakresie przedmiotowy dowód w ocenie Sądu zasługiwał na uwzględnienie, choć należało mieć na względzie to, iż Ł. P., jako prokurent pozwanego, posiadał interes w tym by pewne okoliczności sprawy przestawić w sposób subiektywny.

Dowód z zeznań świadka M. E. należało uznać za co do zasady zgodny z rzeczywistością. Zaznaczenia jednocześnie wymagało to, iż jej wiedza w zakresie faktów oraz zakresów występujących awarii pochodziła z relacji osób trzecich – sama bowiem uczestniczyła jedynie w przekazywaniu informacji pomiędzy stronami. Na wiarygodność zasługiwały w szczególności jej wskazania odnośnie uzgodnień z przedstawicielem powódki na temat dalszego wykorzystywania pojazdu po zakończeniu umowy – były one nie tylko logiczne i konsekwentne, ale korespondowały z zeznaniami świadka Ł. P..

W podobny sposób należało ocenić dowód z zeznań świadka K. P.. Przy przedmiotowej ocenie Sąd miał na uwadze z jednej strony to, iż nie był on już w żaden sposób związany ze stroną pozwaną, a z drugiej okoliczność, iż od dnia zaistnienia zdarzeń upłynął ponad rok czasu i tym samym pewne zagadnienia mogły zostać przez niego zapomniane. Jak wskazano już wyżej Sąd dał wiarę wskazaniom świadka odnośnie stanu pojazdu w dacie odbioru – powyższe były szczere i konsekwentne i jednocześnie, z uwagi na częstotliwość występowania niesprawności, znajdowały potwierdzenie w okolicznościach faktycznych sprawy. Na przymiot wiarygodności zasługiwały również wskazania odnośnie występujących w pojeździe awarii, gdyż znajdowały one potwierdzenie zarówno w dokumentach zgromadzonych w aktach sprawy, ale także w pozostałym, osobowym materiale dowodowym.

Godzi się zauważyć w tym miejscu, iż podstawowym zadaniem sądu orzekającego, wyrażającym istotę sądzenia jest rozstrzyganie kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 1996 roku, II CRN 173/95, publ. Lex nr 1635264). Skuteczne przedstawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania, lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (tak: orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 5 sierpnia 1999 r., II UKN 76/99, publ. OSNAPiUS 2000, Nr 19, poz. 732; z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/2000, publ. OSNC 2000, Nr 10, poz. 189; z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99, publ. Lex nr 53136; z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, publ. Lex nr 56096). Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych, i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2003 r., II CK 75/02). Na sądzie orzekającym ciąży obowiązek dokonania oceny wszechstronnej, w czym mieści się wymaganie rozważenia wszystkich dowodów mających znaczenie dla przedmiotu sprawy oraz kierowania się w ocenie regułami logiki i doświadczenia życiowego nakazującego uwzględniać wzajemne związki między poszczególnymi faktami (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2005 r., II CK 385/04).

Sąd zważył, co następuje:

Przechodząc do rozważań merytorycznych w pierwszej kolejności należało zauważyć, iż w niniejszej sprawie poza sporem pozostawał fakt złączenia stron umową najmu w okresie od 4 kwietnia 2022 r. do 4 maja 2022 r., jak również jej warunków. Jasnym było również to, iż pozwany uregulował należne za rzeczony okres wynagrodzenie. Nie było również przedmiotem sporu, iż pozwany korzystał z przedmiotu najmu do dnia 20 maja 2022 r. jak i to, że doszło do jego odebrania przez powódkę w dniu 23 maja 2022 r. Spór sprowadzał się natomiast do oceny zasad na jakich pozwana spółka użytkowała pojazd po zakończeniu trwania pierwotnej umowy najmu. Jak podnosiła powódka w treści pozwu powyższe miało wynikać z zawartych pomiędzy stronami pisemnych aneksów, które regulowały okres i wysokość należności za przedmiotowy czas. W odpowiedzi na sprzeciw argumentowała natomiast, z ostrożności procesowej, iż powyższe stanowiło bezumowne korzystanie przez pozwanego z pojazdu, które miało zostać uregulowane w treści umowy stron. Prócz należności z tytułu użytkowania pojazdu roszczenie powódki stanowiła również karę umowną za konieczność osobistego odbioru pojazdu oraz należności będące rekompensatą za koszty odzyskiwania należności. W kontrze do przedmiotowych twierdzeń pozwany wskazywał, iż strony umówiły się na bezpłatne użytkowanie pojazdu przez czas odpowiadający okresowi, w którym pojazd był niesprawny w czasie trwania umowy najmu i nie było możliwym jego używanie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Nadto pozwana spółka wskazywała na poniesioną szkodę z tytułu awarii, na którą miały składać się koszty napraw i zakupu części, która to była podstawą złożonego oświadczenia o potrąceniu wierzytelności powódki za 3 dni korzystania z pojazdu w dniach od 6 maja 2022 r. do 20 maja 2022 r.

Mając powyższe na uwadze należało odnieść się do możliwych podstaw prawnych stosunków występujących pomiędzy stronami. Nie ulegało wątpliwości, iż na podstawie pisemnej umowy z dnia 4 kwietnia 2022 r. doszło do nawiązania umowy najmu. W myśl art. 659 § 1 k.c. przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Stosunek prawny najmu ma charakter dwustronnie zobowiązujący i wzajemny. Ekwiwalentem świadczenia wynajmującego, które polega na oddaniu rzeczy do używania, jest świadczenie najemcy, polegające na płaceniu umówionego czynszu. W związku z tym najem jest umową odpłatną (zob. też H. Ciepła (w:) J. Gudowski, Komentarz, t. III, cz. 2, 2013, s. 390 i n.; W. Czachórski, Zobowiązania, 2007, s. 475; J. Jezioro (w:) E. Gniewek, Komentarz, 2006, s. 1069).

Alternatywna podstawa powództwa miała być natomiast oparta na konstrukcji bezumownego korzystania z przedmiotu najmu. W doktrynie, jak i w orzecznictwie zarówno Sądu Najwyższego, jak i Sądów Apelacyjnych utrwalił się pogląd, iż przepisy art. 224-225 k.c. mogą być podstawą roszczeń właścicieli przeciwko bezprawnym posiadaczom o wynagrodzenie za korzystanie z ich rzeczy. Są to roszczenia uzupełniające roszczenia windykacyjne właściciela wobec posiadacza samoistnego, natomiast mogą być one odpowiednio stosowane, w myśl art. 230 k.c. jedynie do stosunkach między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym. Jak bowiem wskazał Sąd Najwyższy m.in. w wyrokach z 18 maja 2011 r., III CSK 263/10 (LEX nr 1129122) oraz z dnia 23 listopada 2011 r., IV CSK 161/11 (LEX nr 1130300), w przypadku, gdy pomimo ustania stosunku obligacyjnego, posiadacz utrzymuje się w dalszym ciągu w posiadaniu rzeczy, jego sytuację w relacji z właścicielem kształtuje przepis art. 230 k.c. Wyłącznie zatem wówczas, jeżeli wynajmujący jest właścicielem rzeczy, do rozliczeń pomiędzy nim a najemcą z tytułu dalszego posiadania rzeczy, znajdą zastosowanie przepisy art. 224 i 225 k.c. w związku z art. 230 k.c., zaś w przypadku uprawnienia wynajmującego do dysponowania rzeczą innego niż własność, ograniczone prawo rzeczowe lub użytkowanie wieczyste, o jego prawie do zgłaszania roszczeń decydować będą uregulowania wynikające z odpowiedzialności kontraktowej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2014 r., III CSK 156/13, LEX nr 1489247).

Jednocześnie, z uwagi na stanowisko strony pozwanej niezbędnym było również wskazanie na art. 710 k.c., regulujący umowę użyczenia. Na jej podstawie użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Cechą charakterystyczną użyczenia, odróżniającą je od zbliżonego typologicznie najmu, jest więc nieodpłatność. Umowa użyczenia może dotyczyć tak ruchomości, jak i nieruchomości. Może zostać zawarta w dowolnej formie – także ustnej lub w sposób dorozumiany.

W tym miejscu należało również przypomnieć, co miało kluczowe znaczenie w okolicznościach niniejszej sprawy, iż w myśl ogólnych zasad procesowych, to na powódce spoczywał ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jej roszczenie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1997 r., sygn. II CKN 531/97, Lex nr 496544), a na stronie pozwanej spoczywał obowiązek wykazania, że przeciwnikowi jego żądanie nie przysługuje (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2006 r., sygn. IV CSK 299/06). Istota zasady dotycząca ciężaru dowodów sprowadza się bowiem do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem. Samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 sierpnia 2014 r., sygn. I ACa 286/14).

Całościowa analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego, w ocenie Sądu prowadziła do wniosku, iż po pierwsze istniejący pomiędzy stronami stosunek najmu, oparty na umowie z dnia 4 kwietnia 2022 r., nie obowiązywał po dacie jego zakończenia (a więc po 4 maja 2022 r.). Pomimo wskazań zawartych w treści pozwu brak było materiału dowodowego, który potwierdzałby rzeczoną okoliczność. W tym kontekście należało zwrócić uwagę na zastrzeżenie zawarte w treści analizowanego kontraktu, które zobowiązywało do dokonywania wszelkich jego zmian w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Tym samym, skoro przedłożone wraz z pozwem aneksy sporządzone przez powódkę, mające przedłużyć umowę najmu na dalszy okres, nie zostały podpisane przez pozwanego, uzasadnionym była konstatacja, iż nie doszło do skutecznego ich zawarcia. Brak było w tym zakresie jakiegokolwiek innego materiału dowodowego potwierdzającego podnoszoną przez stronę powodową w treści pozwu okoliczność. W związku z tym umowa z dnia 4 kwietnia 2022 r. zakończyła się po upływie okresu na jaki została zawarta.

Całkowicie nietrafna była również alternatywna podstawa roszczenia wskazana przez powódkę, która miała zostać oparta na konstrukcji odszkodowania za bezumowne korzystanie z pojazdu. Warto zauważyć, iż dla możliwości przyjęcia, iż doszło do wystąpienia takowej podstawy niezbędnym było ustalenie, iż osoba korzystająca z rzeczy czyniła to nie posiadając w tym zakresie żadnych praw do niej (rzeczowych czy obligacyjnych), bez wiedzy i woli jej właściciela. W okolicznościach niniejszej sprawy nie sposób było przyjąć, iż doszło do takowej sytuacji. Całościowa analiza materiału dowodowego, w tym postawy stron po zakończeniu umowy z 4 kwietnia 2022 r. oraz treści kierowanych pism prowadziła do wniosku, iż powódka nie tylko akceptowała fakt dalszego korzystania z pojazdu przez pozwanego, ale wręcz w sposób jednoznaczny wyrażał na taki stanu zgodę. Nie sposób bowiem inaczej traktować przesyłania do spółki projektów aneksów, które miały na celu przedłużenie trwania kontraktu do dnia 20 maja 2022 r. Powyższe potwierdzały również zeznania świadków Ł. P. oraz M. E., którzy jednoznacznie wskazali, iż w ich ocenie powódka akceptowała fakt dalszego korzystania przez nich z pojazdu. Ponadto w treści zgromadzonego materiału dowodowego próżno szukać wezwań do zwrotu rzeczy z uwagi na zakończenie stosunku najmu uregulowanego umową z dnia 4 kwietnia 2022 r., które mogłoby świadczyć o istnieniu braku zgody strony powodowej na korzystanie z pojazdu i tym samym potwierdzać występowanie podstaw prawnych dla analizowanego rodzaju roszczenia.

Kompleksowa analiza zgromadzonego materiału dowodowego, w świetle twierdzeń stron, prowadziła w ocenie Sądu do wniosku, iż po zakończeniu kontraktu z 4 kwietnia 2022 r. doszło do zawarcia w sposób ustny de facto dwóch umów – użyczenia oraz najmu. Powódka, działając przez swojego przedstawiciela K. S. (3), uzgodniła z pozwanym, iż będzie on w dalszym ciągu mógł wykorzystywać pojazd do prowadzonej przez siebie działalności przez okres odpowiadający długości niemożności korzystania z pojazdu z powodu awarii, które miały miejsce w toku pierwotnej umowy. Powyższe miało odbywać się w sposób nieodpłatny i stanowić miało pewną formę rekompensaty ze strony powódki z uwagi na powstałe niedogodności. Takowy wniosek wynikał nie tylko z jasnych i spójnych zeznań przesłuchanych w sprawie świadków strony pozwanej, ale miał też charakter logicznego i zgodnego z zasadami doświadczenia życiowego ciągu logicznego. Jednocześnie strona powodowa nie przejawiła de facto jakiejkolwiek inicjatywy dowodowej w celu wykazania, iż stan faktyczny kształtował się w sposób odmienny. W szczególności, celem weryfikacji twierdzeń pozwanego, nie zawnioskowała chociażby o dowód z zeznań świadka K. S. (3) czy też przesłuchanie jej samej. Sąd, dysponując jasną i klarowną wersją wydarzeń zaprezentowaną przez świadków strony pozwanej, której nie wykluczały inne zgromadzone w sprawie dowody, nie miał podstaw by przyjąć, iż doszło do jakichkolwiek innych ustaleń w tym przedmiocie. Kontynuując rozważania nad ustaleniami stron należało zauważyć, iż nie doszło wówczas do jednoznacznego sprecyzowania ilości dni w jakich rzeczona niesprawność wystąpiła i tym samym nie uzgodniono w sposób klarowny okresu owego użyczenia. Nie ulegało jednocześnie wątpliwości, iż zaakceptowano fakt pozostawania analizowanego pojazdu w posiadaniu pozwanego do dnia 20 maja 2022 r., stanowiącego uzgodnioną datę zakończenia współpracy stron i termin zwrotu rzeczy. Powyższe nie tylko wynikało z treści kierowanych przez powódkę propozycji aneksów, ale również z zeznań świadków strony pozwanej. Co jednak najistotniejsze – w ocenie Sądu materiał dowodowy nakazywał przyjąć, iż strony jednocześnie uzgodniły, że po zakończeniu okresu, który odpowiadał dniom niemożności korzystania z pojazdu przez (...) Sp. z o.o. Sp. kom. w ramach pierwotnej umowy, aż do daty końcowej (20 maja 2022 r.) pozwany będzie zobowiązany do zapłaty czynszu najmu. Rzeczony wniosek miał oparcie nie tylko w żądaniach powódki określonych w pozwie, ale przede wszystkim w postawie pozwanego, który w piśmie stanowiącym oświadczenie o potrąceniu (k. 123) w sposób jednoznaczny uznał swoje zobowiązanie o takim właśnie charakterze, ograniczone do 3 dni. Nie sposób bowiem było inaczej zinterpretować przedstawienia do potrącenia ze swoją wierzytelnością należności strony powodowej „z tytułu czynszu najmu za okres od 6 do 20 maja 2022 r.”. Jednocześnie jednak w aktach sprawy, w tym w treści powyższego oświadczenia, brakowało materiału dowodowego, który umożliwiałby precyzyjne ustalenie warunków rzeczonej, ustnej umowy najmu. W ocenie Sądu jednakże najbardziej logicznym i zgodnym z punktu widzenia zasad doświadczenia życiowego było uznanie, iż powyższe odbywało się na według takich samych zasad (przede wszystkim finansowych) jak pierwotnie zawarta, pisemna umowa najmu. Odpowiadało to przede wszystkim warunkom rynkowym (wszak obie umowy dzieliło jedynie kilkadziesiąt dni), ale również stanowiło logiczną kontynuację zakończonej umowy z 4 kwietnia 2022 r. Jednocześnie żadna ze stron nie przedstawiła materiału dowodowego, który przeczyłby takowym wnioskom – warto było w tym miejscu chociażby zauważyć, iż sam przedstawiciel pozwanego nie był w stanie wyjaśnić jak miałaby kształtować się wysokość należności, którą uznał w ramach pisma z dnia 2 marca 2023 r. (k. 123). Tym samym, mając na uwadze, iż w ramach umowy z dnia 4 kwietnia 2022 r. strony przyjęły czynsz na poziomie 30.750 zł brutto miesięcznie, to należność za jeden dzień kształtowała się na poziomie 1.025 zł (30.750 zł podzielone przez 30 dni) i taka w ocenie Sądu winna zostać uznana jako uzgodniona w ramach ustnej umowy najmu.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, kolejnym zagadnieniem wymagającym rozważenia była kwestia okresu w jakich miała miejsce umowa użyczenia oraz ustna umowa najmu. W tym celu niezbędnym było stwierdzenie okresu niemożności korzystania z pojazdu. Rzeczone rozważania należało poprzedzić generalną uwagą dotyczącą tego, iż z zeznań świadków wynikało, iż pozwana spółka swoje obowiązki wykonywała jedynie w dni robocze, a jedynie w sprawach nagłych również w soboty, niedziele i święta. Jednocześnie nie wykazano, aby w okresie, w którym pojazd nie nadawał się do użytku, spółka zobowiązana był do wykonywania prac w dni wolne. Wobec tego Sąd przyjął, że pozwanemu należna była rekompensata w postaci umowy użytkowania jedynie za dni robocze, w ciągu których pozwany nie mógł wykonywać pracy z powodu awarii pojazdu.

Przechodząc zaś do szczegółowych wyliczeń nie ulegało wątpliwości, iż umowa najmu nr (...) obowiązywała od 4 kwietnia 2022 r. do 5 maja 2022 r. W tym okresie doszło łącznie do 4 awarii przedmiotowego pojazdu, które skutkowały niemożnością wykorzystywania pojazdu do pracy przez 8 dni roboczych:

-

wąż ciśnieniowy – 3 dni – piątek (8.04), poniedziałek – wtorek (11-12.04),

-

ubytek oleju – 1 dzień (12.04) – uwzględniony w ramach awarii węża ciśnieniowego,

-

wąż oleju hydraulicznego – 4 dni – środa – piątek (13-15.04), poniedziałek (18.04),

-

pęknięty wąż wody ciśnieniowej (oderwana dysza) – 1 dzień (19.04).

Jednocześnie, po zakończeniu pierwszej umowy, a w trakcie umowy użytkowania (13.05), doszło do kolejnej awarii (uszkodzona opona), w wyniku której pojazd nie był sprawny przez 1 dzień roboczy. Mając wszystko powyższe na uwadze w ocenie Sądu pozwany władał pojazdem po zakończeniu pierwotnej umowy, a w ramach umowy użyczenia od 5 maja 2022 r. do dnia 17 maja 2022 r. Powyższy okres odpowiada 8 dniom roboczym niemożności wykonywania działalności w ramach pierwotnej umowy (5-6, 9-12 oraz 16-17 maja), przedłużonym o jeden dzień dodatkowej awarii opony w dniu 13 maja 2022 r. Tym samym brak było podstaw do przyjęcia, iż w tym zakresie roszczenia strony powodowej o zapłatę czynszu było uzasadnione.

W świetle powyższego, przy uwzględnieniu niespornego fakt dokonania ustalenia, iż zwrot pojazdu nastąpi 20 maja 2022 r., logiczną konsekwencją jest uznanie, iż od 18 maja 2022 r. (3 dni) pomiędzy stronami istniał ustny stosunek najmu, za który powódce należy się wynagrodzenie. Co istotne – taki też okres został uznany przez pozwanego w ramach złożonego oświadczenia o potrąceniu, co należało potraktować jako niewłaściwe uznanie długu, a więc przyznanie przez dłużnika wobec wierzyciela istnienia długu. Oświadczenie o potrąceniu obejmuje bowiem nie tylko oświadczenie woli o chęci dokonania umorzenia własnej wierzytelności, ale także oświadczenie wiedzy, że istnieje wierzytelność kontrahenta, z którą potrącenie może być dokonane (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 5 września 2014 r., sygn. akt I ACa 882/14). Jednocześnie powyższe wynagrodzenie, mając na uwadze poczynione wyżej rozważania, kształtowało się na poziomie 3.075,00 zł brutto (3 dni x 1.025 zł) i w takiej wysokości zostało przez Sąd uznane za uzasadnione i udowodnione.

Prócz wynagrodzenia związanego z korzystaniem z pojazdu roszczenie strony powodowej dotyczyło zapłaty kary umownej w wysokości 1.000 zł, która została nałożona z tytułu konieczności samodzielnego odbioru pojazdu przez wynajmującego. Abstrahując od tego, iż przedmiotowy zapis znajdował się w ramach umowy z dnia 4 kwietnia 2022 r., która nie uległa przedłużeniu, zaś brak było dowodów na to, iż rzeczony warunek został przeniesiony również na ustne umowy użyczenia czy najmu, należało zauważyć, iż na podstawie materiału zgromadzonego w aktach sprawy, w szczególności w świetle zeznań świadków, brak było podstaw do przyjęcia, iż doszło do naruszenia rzeczonego zobowiązania. W świetle ustaleń poczynionych przez Sąd brak dostarczenia pojazdu do siedziby powódki był niezależny od pozwanego, albowiem był wynikiem kolejnej awarii wynajmowanego pojazdu. Ponadto sposób oddania pojazdu (poprzez pozostawienie go w miejscu uzgodnionym, pomiędzy siedzibami stron) został uzgodniony, co jednoznacznie wykazało przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe. Strona pozwana, prócz wystawionej przez siebie noty obciążeniowej i jednostronnie wypełnionego protokołu zdawczo-odbiorczego nie przedłożyła żadnego materiału dowodowego, który przeczyłby rzeczonym ustaleniom. W szczególności, na co Sąd zwracał już uwagę we wcześniejszym fragmencie, nie zawnioskowano o przesłuchanie K. S. (3), który miał odpowiadać za wszelkie ustalenia w tym przedmiocie. Tym samym, wbrew zajętemu w toku niniejszego procesu stanowisku, powódka nie wykazała by istniały podstawy do obciążenia pozwanego rzeczoną karą umowną, abstrahując od tego, iż z racji poczynionych ustaleń, takowe świadczenie było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego z uwagi na dokonane uzgodnienia stron.

W tym miejscu, jedynie dla porządku (gdyż nie miało to ostatecznie żadnego wpływu na rozstrzygnięcie sprawy) należało zauważyć, iż strona powodowa nie wykazała w żaden sposób, iż powstałe awarie były spowodowane winą, lekkomyślnością lub niedbalstwem pozwanego lub osób, którym udostępnił on pojazd. W tym zakresie nie tylko nie został przedstawiony jakikolwiek materiał dowodowy, ale przede wszystkim przeczyła temu już sama postawa strony powodowej w toku wykonywania pierwotnej umowy. Nie ulegało bowiem żadnej wątpliwości, iż powódka, w osobie K. S. (3), nie tylko reagowała na zgłoszenia dotyczące niesprawności auta, ale również dostarczała niezbędne dla naprawy elementy, jak też sama przeprowadzała czynności w tym zakresie. W ocenie Sądu, gdyby faktycznie doszło do rzeczonych niesprawności z powodów wskazanych przez powódkę (które dodatkowe nie zostały w żaden sposób sprecyzowane) to z pewnością taka reakcja wynajmującej by nie nastąpiła, zwłaszcza w świetle § 5 ust. 1 umowy. Jej zachowanie uzasadniało wręcz do wniosek, iż realizowała ona swój obowiązek polegający na utrzymaniu pojazdu w stanie przydatnym do umówionego użytku w całym okresie trwania najmu.

W dalszej kolejności należało podnieść, iż jednym z zarzutów zgłoszonych przez pozwanego był zarzut potrącenia mającej przysługiwać mu wierzytelności w kwocie 3.933,80 zł z tytułu kosztów poniesionych w związku z powstałymi awariami z należnością z tytułu wynagrodzenia za trzy dni korzystania z pojazdu. Niezbędnym w tym miejscu było więc rozważenie skuteczności rzeczonej czynności pod względem procesowym, a w dalszej kolejności materialnym.

Przedmiotowe rozważania należało rozpocząć od tego, iż zgodnie z art. 203 ¹ § 1 k.p.c. podstawą zarzutu potrącenia może być tylko wierzytelność pozwanego z tego samego stosunku prawnego co wierzytelność dochodzona przez powoda, chyba że wierzytelność pozwanego jest niesporna lub uprawdopodobniona dokumentem niepochodzącym wyłącznie od pozwanego. Nadto § 2 rzeczonego przepisu stanowi, iż pozwany może podnieść zarzut potrącenia nie później niż przy wdaniu się w spór co do istoty sprawy albo w terminie dwóch tygodni od dnia, gdy jego wierzytelność stała się wymagalna. Paragraf 3 natomiast wskazuje, iż zarzut potrącenia może zostać podniesiony tylko w piśmie procesowym. Do pisma tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące pozwu, z wyjątkiem przepisów dotyczących opłat. Nie ulegało wątpliwości, iż w toku niniejszego procesu wszystkie rzeczone warunki, mające charakter ściśle formalny, zostały spełnione przez pozwanego.

Odnosząc się natomiast do kwestii potrącenia jako instytucji prawa materialnego należało wskazać, iż zgodnie z art. 498 k.c., gdy dwa podmioty są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelnością drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. W świetle powyższego niezbędnym jest spełnienie czterech podstawowych, wyrażonych w/w przepisie przesłanek, a więc: wzajemność, jednorodzajowość, wymagalność oraz zaskarżalność. Prócz tego podstawowym warunkiem, będącym niejako przedpolem dla tych wskazanych uprzednio, jest wykazanie, że konkretna wierzytelność faktycznie istnieje. Obowiązek ten spoczywa oczywiście na tej stronie, która wyprowadza z rzeczonej instytucji korzystne dla siebie skutki prawne. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Potrącenie następuje drogą jednostronnego oświadczenia materialnoprawnego wywołującego skutek prawny niezależnie od woli uprawnionego do wierzytelności objętej potrąceniem i od chwili złożenia go w taki sposób, ażeby druga strona mogła zapoznać się z jego treścią (art. 499 k.c. i 61 k.c.).

Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu zgłoszony zarzut potrącenia nie zasługiwał na uwzględnienie z tego względu, iż złożone oświadczenie nie spełniało podstawowego warunku niezbędnego dla jego skuteczność, a więc wymagalności wierzytelności przedstawionej do potrącenia w chwili składania omawianego oświadczenia.

Zważyć w tym miejscu należało, iż wymagalność roszczenia następuje zgodnie z art. 455 k.c. wraz z nadejściem terminu świadczenia. Termin ten może być określony w ustawie, czynności prawnej, orzeczeniu właściwego organu, może wynikać także z właściwości zobowiązania. Jeżeli natomiast termin wymagalności nie został określony na podstawie w/w kryteriów, to wymagalność następuje wraz z wezwaniem dłużnika przez wierzyciela do spełnienia świadczenia. Wymagalność wierzytelności oznacza bowiem, iż wierzyciel ma możliwość żądania od dłużnika, aby spełnił świadczenie.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należało stwierdzić, iż wierzytelność pozwanego nie była wymagalna w chwili złożenia oświadczenia o potrąceniu. Pozwany nie wykazał bowiem, aby przed złożeniem oświadczenia o potrąceniu w piśmie z dnia 2 marca 2023 r. wzywał powódkę do zapłaty kwoty 3.933,80 zł i wyznaczył jej jakikolwiek termin do zapłaty ww. wierzytelności. Co więcej – z zeznań świadka Ł. P., autora rzeczonego pisma, można wyprowadzić wniosek, iż był to pierwszy dokument, który wskazywał i precyzował wierzytelność pozwanego wobec powódki. Stąd też oświadczenie o potrąceniu nie mogło zostać uznane za skuteczne, albowiem przedkładając rzeczony dokument pozwany nie wykazał tego, aby przed datą złożenia oświadczenia o potrąceniu przesłał go powodowi, wzywając do jego zapłacenia. W rzeczywistości nie było to możliwe z tego względu, iż określenie wierzytelności oraz złożenie oświadczenia o potrąceniu miało miejsce w jednym i tym samym piśmie.

W świetle powyższego nie ulegało więc żadnej wątpliwości, iż w dniu złożenia oświadczenia o potrąceniu (moment doręczenia stronie powodowej), wskazana w nim wierzytelność pozwanego nie mogła być podstawą do złożenia takowego oświadczenia woli, albowiem roszczenie stanowiące żądanie zwrotu poniesionych kosztów w toku umowy najmu nie było w tymże dniu jeszcze wymagalne. Co prawda powszechnie dopuszcza się dokonanie kompensaty w przypadku, gdy wierzytelność tylko jednej strony jest wymagalna, jednak możliwe to jest wyłącznie w przypadku wierzytelności podmiotu pasywnego, rzeczony wyjątek nie ma zaś zastosowanie w stosunku do składającego oświadczenie o potrąceniu (wierzyciela aktywnego).

Cecha wymagalności oznacza możliwość żądania spełnienia i przymusowego wyegzekwowania określonego świadczenia. Decyduje ona o rozpoczęciu biegu terminu przedawnienia i możliwości potrącenia. Oznacza to, że potrącający powinien złożyć oświadczenie po ziszczeniu się tej przesłanki, a jeśli dokonał tego we wcześniejszym czasie musi złożyć ponowne oświadczenie. Wyłączona jest bowiem możliwość złożenia oświadczenia o potrąceniu wierzytelności jeszcze niewymagalnej. Powszechnie akceptowane w doktrynie i orzecznictwie jest w związku z tym stanowisko, iż takie przedwczesne potrącenie nie wywołuje żadnych skutków, także po nadejściu terminu wymagalności, ponieważ nie jest dopuszczalna konwalidacja czynności jednostronnej. Wskazane połączenie w tym zarzucie elementów procesowych i materialnoprawnych przemawia za przyjęciem, że brak jednego z tych elementów powoduje bezskuteczność podjętej czynności, a możliwość jej konwalidowania, jako jednostronnej czynności prawnej, jest wyłączona (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21.06.2012 r., III CSK 317/11, W. Kurowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353-534), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018, art. 499).

W świetle powyższego oświadczenie pozwanego z dnia 2 marca 2023 r. nie przyniosło skutku w postaci wzajemnej kompensaty należności, a zatem podnoszony w tym zakresie zarzut nie zasługiwał na uwzględnienie.

Dla porządku należało również zauważyć, iż Sąd podziela w pełni pogląd wyrażony w judykaturze, iż w trakcie postępowania sądowego uprawniony może połączyć złożenie oświadczenia woli o potrąceniu z podniesieniem zarzutu potrącenia. Podniesienie, więc w odpowiedzi na pozew czy sprzeciwie od nakazu zapłaty zarzutu potrącenia jest tym samym równoznaczne ze złożeniem oświadczenia o potrąceniu, jeżeli oświadczenie takie nie zostało złożone wcześniej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2009 r., sygn. IV CSK 356/2008).

Należało jednakże stanowczo podkreślić, że art. 91 k.p.c. nie daje podstaw do przypisania pełnomocnikowi procesowemu strony prawa przyjmowania w imieniu mocodawcy oświadczeń kształtujących jego sytuację materialną (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2010 r., sygn. I PK 56/10). Jakkolwiek oświadczenie o potrąceniu może być zarówno złożone, jak i odebrane także przez pełnomocnika, to jednak nie stanowi w tym zakresie wystarczającego umocowania pełnomocnictwo procesowe, bowiem zakres umocowania określony w art. 91 k.p.c. nie uprawnia pełnomocnika procesowego z mocy ustawy do złożenia materialnoprawnego oświadczenia o potrąceniu, ani do odbierania takich oświadczeń. Przyjęcie oświadczenia o potrąceniu pochodzącego od strony przeciwnej – jako prowadzące do przegrania procesu – nie mieści się bowiem co do zasady w zakresie rzeczonego pełnomocnictwa i w takim wypadku wymagane jest wyraźne umocowanie do przyjmowania oświadczeń w tym przedmiocie (tak wyrok SA w Łodzi z 10 kwietnia 2014 r., I ACa 1241/13, LEX 1458928, wyrok SA w Szczecinie z 18 grudnia 2013 r., I ACa 619/13, LEX 1451815, wyrok SA w Lublinie z 27 listopada 2013 r., I ACa 532/13, LEX nr 1416179).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy – nie budziła w ocenie Sądu wątpliwości możliwość złożenia przez pełnomocnika pozwanego oświadczenia o potrąceniu – powyższe uprawnienie wynikało bowiem ze wskazanych uprzednio zasad interpretacji udzielonego pełnomocnictwa w połączeniu z celem podjęcia rzeczonej czynności. Jednocześnie rzeczone uprawnienie zostało jednoznacznie potwierdzone w treści samego pełnomocnictwa (k. 96). Tego samego wniosku nie sposób natomiast przyjąć w przypadku pełnomocnika powódki i jego uprawnienia do przyjęcia owego oświadczenia. Treść złożonego wraz z pozwem pełnomocnictwa nie pozostawia wątpliwości, co do tego, iż ma ono charakter wyłącznie procesowy i obejmuje swoim zakresem umocowanie jedynie do czynności wskazanych w art. 91 k.p.c. Próżno w nim szukać uprawnienia do przyjmowania oświadczeń o charakterze materialnoprawnym, co w świetle poczynionych wyżej rozważań, było niezbędne dla skuteczności złożonego oświadczenia. Tym samym nie sposób było przyjąć, iż sprzeciw mógł zostać uznany za wypełniający przesłanki oświadczenia z art. 499 k.c., które to miało miejsce na etapie przedprocesowym, pismem z 2 marca 2023 r.

Prócz wynagrodzenia za korzystanie z pojazdu roszczenie powódki obejmowało również żądanie zwrotu kosztów odzyskiwania należności w zakresie 3 faktur – jednej dotyczącej umowy z 4 kwietnia 2022 r., opłaconej, lecz po terminie (nr (...)) oraz dwóch związanych z okresem po rzeczonym kontrakcie (nr (...) oraz (...)). Zgodnie z normą art. 10 ust. 1 pkt 1) ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 711 ze zm.) wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o którym mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1 bez wzywania, przysługuje od dłużnika z tytułu rekompensaty za koszty odzyskiwania należności równowartość kwoty 40 euro, gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5.000 złotych bądź równowartość kwoty 70 euro, jeżeli wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5.000 złotych, ale niższa niż 50.000 złotych, przeliczonej na złote według średniego kursu Euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego ten, w którym świadczenie stało się wymagalne.

Mając powyższe na uwadze nie ulegało żadnej wątpliwości, iż należność stwierdzona fakturą VAT nr (...) została uregulowana po terminie uzgodnionym przez strony – ostatnia część w kwocie 10.750 zł została uiszczona dopiero w dniu 14 czerwca 2022 r., podczas gdy termin jej płatności zostało określony na 5 kwietnia 2022 r. Tym samym uzasadnionym było żądanie w tym zakresie kwoty 325,68 zł. Jasnym było również i to, że należność stwierdzona w niniejszym postępowaniu, z tytułu czynszu najmu za okres 3 dni, nie została uregulowana. W związku z tym wierzycielowi przysługiwała w tym zakresie równowartość pojedynczej kwoty 40 euro, która wynosiła 186,33 zł.

Podsumowując, Sąd zasądził w punkcie I wyroku od pozwanego na rzecz powódki łączną kwotę 3.587,01 zł, stanowiącą sumę należności z tytułu czynszu najmu w kwocie 3.075,00 zł oraz rekompensaty za koszty odzyskiwania należności w łącznej wysokości 512,01 zł (325,68 zł plus 186,33 zł).

O odsetkach od kwoty 3.075,00 zł rozstrzygnięto na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Zgodnie bowiem z przedmiotową normą, z wyłączeniem transakcji, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny – wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki: wierzyciel spełnił swoje świadczenie i nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie.

Uznając, iż w niniejszej sprawie w zakresie rzeczonej należności mamy do czynienia z transakcją handlową, jak też przyjmując, iż zostały spełnione wszystkie powyższe warunki, Sąd zasądził od kwoty 3.075 zł odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 18 maja 2022 r. do dnia zapłaty. W tym zakresie należało zastosować bowiem zasady uzgodnione przez strony w ramach umowy pisemnej, które wskazywały, iż termin płatności wynosi 1 dzień.

O odsetkach od kwot zasądzonych tytułem rekompensaty za koszty odzyskiwania należności orzeczono zgodnie z normą art. 481 k.c. Stosownie do treści tego przepisu, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Zgodnie z terminami zapłaty wskazanymi w fakturach, których pozwany nie uregulował w terminie, w ocenie Sądu w pełni uzasadnionym było przyznanie odsetek ustawowych od kwoty 325,68 zł za opóźnienie w zapłacie należności z faktury nr (...) od dnia 6 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty oraz odsetek ustawowych od kwoty 186,33 zł za opóźnienie w zapłacie należności z tytułu 3 dni najmu od dnia 18 maja 2022 r. do dnia zapłaty.

W pozostałym zakresie, z racji niewykazania roszczenia co do zasady i wysokości, Sąd powództwo oddalił (pkt II wyroku).

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów wyrażoną w art. 100 k.p.c. Na koszty procesu po stronie powoda w łącznej kwocie 4.467,00 zł złożyły się opłata sądowa od pozwu – 750,00 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 3.600,00 zł (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych – Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.), opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł oraz kwota 100,00 zł, stanowiąca opłatę od pisemnego uzasadnienia postanowienia Referendarza sądowego z dnia 9.09.2022 r. Z kolei koszty pozwanego to koszt zastępstwa procesowego w kwocie 3.600,00 złotych ustalonego w oparciu o § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz kwota 17,00 zł stanowiąca opłatę skarbową od pełnomocnictwa.

W związku z tym, że w pkt I sentencji Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki 3.587,01 zł, podczas gdy domagała się ona 12.228,64 zł, stwierdzić należało, iż powódka wygrała proces w 29% (4.467,00 zł x 29% = 1.295,43 zł), a pozwany w 71% (3.617,00 zł x 71% = 2.568,07 zł). Rozliczając stosunkowo sumę kosztów poniesionych przez strony, Sąd w pkt III sentencji wyroku zasądził od powódki na rzecz pozwanego 1.272,64 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na podstawie art. 84 ust. 2 w zw. z art. 80 ust. 1 i 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd zwrócił pozwanemu kwotę 2.000,00 zł tytułem niewykorzystanej zaliczki na poczet stawiennictwa świadków (punkt IV wyroku).

SSR Przemysław Kociński