Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 września 2023 r.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy XIV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia SR Agata Anna Borucka
Protokolant:	Sekretarz sądowy Magdalena Głomska

po rozpoznaniu w dniu 8 września 2023 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta B.

przeciwko Zrzeszeniu (...) z siedzibą w B.

o wydanie nieruchomości

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1.817,00 zł (tysiąc osiemset siedemnaście złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sędzia SR Agata Anna Borucka

Sygn. akt: XIV C 298/21

UZASADNIENIE

W dniu 17.02.2021 r. powód Skarb Państwa - Prezydent Miasta B. wniósł pozew przeciwko pozwanemu Zrzeszeniu (...) z siedzibą w B. o nakazanie pozwanemu, aby opróżnił, opuścił i wydał powodowi stanowiącą jego własność część nieruchomości (oznaczoną na załączonej do pozwu mapie kolorem żółtym), położonej w B. przy ul. (...), oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) o pow. 0,0500 ha, obręb 112, zapisanej w księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy X Wydział Ksiąg Wieczystych pod nr KW (...). Powód domagał się również zasądzenia na jego rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że jest właścicielem nieruchomości położonej w B., oznaczonej geodezyjne jako działki nr (...) o pow. 0,0500 ha i nr 199 o pow. 0,0060 a z obrębu 112, zapisanej w księdze wieczystej nr (...), przy czym działka nr (...) stanowi teren mieszkaniowy i jest zabudowana budynkiem wielkorodzinnym, a działka nr (...) stanowi teren drogi publicznej. Powód podniósł, że prawo własności tej nieruchomości Skarb Państwa nabył w rezultacie spadkobrania po poprzedniej właścicielce ujawnionej w księdze wieczystej, H. D., na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 10.06.2016 r. w sprawie II Ns 4849/15. Powód wyjaśnił, że złożył wniosek ujawnienie prawa własności w księdze wieczystej. Wskazał, że działka stanowiąca drogę publiczną znajduje się we władaniu powoda, a działka nr (...) pozostaje w zarządzie i we władaniu pozwanego. Powód dodał, że wzywał pozwanego do wydania tej części nieruchomości, jednak ten odmówił.

W odpowiedzi na pozew pozwany wnosił o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów procesu. Pozwany wniósł również o zawieszenie postępowania z uwagi na złożenie przez niego wniosku o zasiedzenie spornej nieruchomości. Pozwany podniósł, że jest posiadaczem samoistnym w złej wierze spornej części nieruchomości, a formalnie w księdze wieczystej jako właścicielka figuruje nadal H. D.. W dniu 6.04.2021 r. pozwany złożył wniosek o zasiedzenie. Dodatkowo pozwany podniósł, że sprawuje zarząd nad nieruchomością na mocy udzielonego pełnomocnictwa przez E. D., spadkobiercę H. D.. Pozwany wywodził, że od dnia następnego po dniu śmierci E. D., tj. od dnia 24.10.1974 r. rozpoczął samoistne posiadanie tej nieruchomości jak właściciel, kontynuując czynności wykonywane na rzecz zarządu nad nieruchomością, co oznacza, że nieruchomość uległa zasiedzeniu z dniem 24.10.2004 r.

Postanowieniem z dnia 23.04.2021 r. Sąd zawiesił postępowanie do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia postępowania w sprawie o zasiedzenie.

Postanowieniem z dnia 16.05.2022 r. Sąd podjął postępowanie.

Na terminie rozprawy w dniu 22.06.2022 r. pełnomocnik powoda oświadczył, że w tut. sądzie został złożony wniosek o zmianę postanowienia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku pod sygn. II Ns 862/22. Wobec powyższego Sąd zawiesił postępowanie do czasu prawomocnego zakończenia postępowania toczącego się pod sygn. II Ns 862/22.

Postanowieniem z dnia 27.06.2023 r. Sąd podjął postępowanie.

W piśmie datowanym na dzień 29.08.2023 r. powód podniósł, że podtrzymuje żądanie pozwu. Wskazał, że w dacie wytoczenia powództwa był właścicielem spornej nieruchomości. Wniosek o zasiedzenie złożony przez pozwanego został zaś oddalony. Powód podniósł, że z chwilą doręczenia pozwu zbycie prawa objętego sporem nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy, zaś zmiana postanowienia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku miała miejsce już w toku procesu zatem nie może mieć wpływu na rozstrzygnięcie.

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

Do dnia 11.03.1960 r. właścicielką nieruchomości położonej w B. przy ul. (...), oznaczonej geodezyjne jako działki nr (...) o pow. 0,0500 ha i nr 199 o pow. 0,0060 a z obrębu 112, zapisanej w księdze wieczystej nr (...) była H. D..

Działka nr (...) stanowi teren mieszkaniowy i jest zabudowana budynkiem wielkorodzinnym, a działka nr (...) stanowi teren drogi publicznej.

H. D. zmarła w dniu 12.03.1960 r. Spadek po niej nabył w całości jej mąż E. D..

O. ści bezsporne, a nadto: wydruk z księgi wieczystej - k. 6 - 8, k. 55 - 60, postanowienie z dnia 10.06.2016 r. - k. 12, mapa ewidencyjna - k. 4, informacja z rejestru gruntów - k. 5.

W dniu 1.01.1971 r. E. D. zawarł z pozwanym (wówczas (...) Zrzeszeniem (...)) umowę zlecenia, na podstawie której powierzył pozwanemu zarząd nad sporną nieruchomością. Ówczesny właściciel nieruchomości udzielił pozwanemu pełnomocnictwa do wszelkich czynności związanych z zarządem nieruchomością.

D. ód: umowa usług - k. 61 - 62, umowa zlecenia - k. 63, pismo z dnia 9.01.1971 r. - k. 64, spis lokatorów - k. 65, pisma z dnia 8.01.1971 r. - k. 66, k. 67, pisma z dnia 9.01.1971 r. - k. 68 - 71, protokół zdawczo - odbiorczy - k. 72, dowód ubezpieczenia - k. 73, plan sytuacyjny - k. 74, książka ewidencyjna nieruchomości - k. 75 - 101, pismo z dnia 3.07.1972 - k. 102, protokół - k. 103 - 105, pismo z dnia 5.07.1972 r. - k. 106.

E. D. zmarł w dniu 23.10.1974 r. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 10.06.2016 r. stwierdzono, że spadek po nim na podstawie ustawy nabył w całości Skarb Państwa.

W dniu 21.12.2020 r. powód złożył wniosek o dokonanie wpisu prawa własności w księdze wieczystej prowadzonej dla spornej nieruchomości.

D. ód: postanowienie z dnia 10.06.2016 r. - k. 12, wniosek o wpis - k. 9 - 11.

Po śmierci E. D. pozwany kontynuował sprawowanie zarządu nad sporną nieruchomością.

O. ść bezsporna, a nadto: dowód z przesłuchania A. S. w charakterze pozwanego - k. 191v.

Pismem z dnia 26.01.2021 r. powód za pośrednictwem Urzędu Miasta w B. zwrócił się do pozwanego o przekazanie zarządu i wydanie nieruchomości Administracji (...) sp. z o.o. w B., która na mocy umowy powierzenia zarządza nieruchomościami Skarbu Państwa. W odpowiedzi pozwany odmówił przekazania zarządu i wydania nieruchomości.

D. ód: pismo z dnia 26.01.2021 r. - k. 13, pismo z dnia 10.02.2021 r. - k. 14.

W dniu 6.04.2021 r. pozwany wniósł do Sądu Rejonowego w Bydgoszczy wniosek o zasiedzenie spornej nieruchomości. Postępowanie w tej sprawie toczyło się pod sygn. I Ns 40/21.

Postanowieniem z dnia 14.09.2021 r. wniosek pozwanego został oddalony. Natomiast postanowieniem z dnia 10.05.2022 r. w sprawie II Ca 1120/21 Sąd Okręgowy w Bydgoszczy oddalił apelację pozwanego od ww. postanowienia.

D. ód: wniosek o zasiedzenie - k. 42 - 54, postanowienie z dnia 14.09.2021 r. - k. 123, postanowienie z dnia 10.05.2022 r. - k. 124.

Postanowieniem z dnia 13.04.2023 r. Sądu Rejonowego w Bydgoszczy wydanym w sprawie II Ns 862/22 zmieniono punkt 2 postanowienia Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 10.06.2016 r. wydanego w sprawie II Ns 4849/15 w ten sposób, że stwierdzono, że spadek po E. D. na podstawie ustawy nabyła w całości jego siostra S. P..

O. ść znana Sądowi z urzędu, a nadto: odpis postanowienia - k. 158.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o bezsporne twierdzenia stron, zgromadzone w sprawie dokumenty przedłożone przez strony oraz na podstawie dowodu z przesłuchania A. S. w charakterze pozwanego. Szczególne znaczenie miały jednak dowody pod postacią odpisów prawomocnych postanowień Sądu Rejonowego w Bydgoszczy, gdyż rozstrzygnięcia te były decydujące dla oceny zasadności roszczeń strony powodowej. Należy wskazać, że pozwany w piśmie z dnia 25.08.2023 r. cofnął wniosek o przesłuchanie świadka L. S..

Wskazane wyżej dokumenty Sąd uznał za wiarygodne i całkowicie dał im wiarę, ponieważ ich autentyczność, prawdziwość i moc dowodowa nie budziły wątpliwości Sądu. Sąd oparł się również na zeznaniach A. S., ponieważ jego relacja była rzeczowa, szczera i logiczna. W całości pokrywała się z poczynionymi przez Sąd ustaleniami na podstawie pozostałych dowodów.

S ąd zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że w uzasadnieniu wyroku nie ma potrzeby i nie ma obowiązku wyrażania szczegółowego stanowiska do wszystkich poglądów prezentowanych przez strony, o ile nie miały one istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 1998 r. w sprawie II UKN 282/98, Legalis 44600, oraz wyrok (...) z 21 lipca 2015 r. w sprawie D. przeciwko Turcji (...), Legalis 1378918). Dopuszczalne – a w świetle brzmienia art. 327 (1) § 2 k.p.c. wręcz konieczne - jest rozprawienie się z poszczególnymi zarzutami niejako en bloc, poprzez zaprezentowanie odmiennego zapatrywania w kwestii faktów lub prawa nie pozostawiające przestrzeni dla racjonalnej obrony pozostałych zarzutów, które – przy uwzględnieniu koncepcji sądu – stają się wówczas bezprzedmiotowe (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 grudnia 2017 r. w sprawie VI ACa 1651/15, Legalis 1733044). Dlatego też Sąd, stosownie do wymogów art. 3271 § 2 k.p.c., sporządził niniejsze uzasadnienie w sposób możliwie zwięzły.

W przedmiotowej sprawie powód domagał się nakazania pozwanemu, aby opróżnił, opuścił i wydał powodowi stanowiącą jego własność część nieruchomości (oznaczoną na załączonej do pozwu mapie kolorem żółtym), położonej w B. przy ul. (...), oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) o pow. 0,0500 ha, obręb 112, zapisanej w księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy X Wydział Ksiąg Wieczystych pod nr KW (...). Powód wskazał, że stał się właścicielem tej nieruchomości w drodze spadkobrania po H. D.. Pozwany sprawuje natomiast zarząd nad nieruchomością i pomimo wezwania nie wydał jej aktualnemu właścicielowi.

Pozwany wnosił natomiast o oddalenie powództwa wskazując, że sprawuje zarząd na podstawie umowy zawartej z poprzednim właścicielem i od czasu jego śmierci jest posiadaczem samoistnym nieruchomości w złej wierze. Pozwany wskazał, że złożył wniosek o zasiedzenie nieruchomości. W tym miejscu należy wskazać, iż wniosek ten został prawomocnie oddalony.

Podstawą materialnoprawną roszczeń powoda jest przepis art. 222 § 1 k.c., zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Treścią przewidzianego w art. 222 § 1 k.c. roszczenia windykacyjnego, zwanego też roszczeniem wydobywczym ( rei vindicatio), jest przyznane właścicielowi żądanie wydania oznaczonej rzeczy przez osobę, która włada jego rzeczą. Służy przywróceniu właścicielowi władztwa nad rzeczą, a więc ochronie jednego z podstawowych atrybutów prawa własności. Dlatego obrazowo określa się je jako roszczenie nieposiadającego właściciela przeciwko posiadającemu. Żeby można było mówić o roszczeniu windykacyjnym, muszą być spełnione dwa warunki: po pierwsze, treścią roszczenia jest żądanie wydania rzeczy, po drugie zaś, wynika ono z prawa własności.

Z art. 222 § 1 k.c. wynika, że legitymowanym do wystąpienia z roszczeniem windykacyjnym jest właściciel rzeczy. W myśl art. 6 k.c. spoczywa na nim ciężar udowodnienia, że przysługuje mu prawo własności. Gdy roszczenie windykacyjne dotyczy nieruchomości mającej urządzoną księgę wieczystą, właściciel, którego prawo jest wpisane w księdze, korzysta z domniemania zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym (art. 3 u.k.w.h.). Właściciel nie może żądać wydania rzeczy, jeżeli władającemu przysługuje skuteczne wobec właściciela prawo władania rzeczą (por. wyrok Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 7 września 2018 r. w sprawie IV Ca 408/18, LEX nr 2549870).

W świetle art. 222 § 1 k.c. powód winien wykazać, że służy mu prawo własności oraz że pozwany włada faktycznie jego rzeczą (tak: Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 3 października 2018 r. w sprawie VI ACa 484/17, LEX nr LEX nr 2696459).

Na wstępie wskazać należy, że legitymacja procesowa to posiadanie uprawnienia do występowania w charakterze strony w konkretnym procesie. Ocena legitymacji procesowej stron musi odnosić się odrębnie do każdego postępowania i być przeprowadzona ze względu na jego przedmiot, gdyż legitymacja ta nie ma charakteru uniwersalnego. Dokonuje się tego na podstawie przepisów prawa materialnego, w związku z czym legitymacja procesowa nie jest instytucją prawa procesowego, a w szczególności nie zalicza się do przesłanek procesowych. W odniesieniu do powoda posiadanie legitymacji procesowej, zwanej w tym przypadku czynną, oznacza dysponowanie prawem podmiotowym, którego żądanie wykonania obejmuje powództwo. Legitymacja procesowa stanowi przesłankę materialnoprawną, a Sąd dokonuje oceny jej istnienia w chwili orzekania, co do istoty sprawy (wyrokowania). Brak czynnej legitymacji procesowej implikuje koniecznością wydania wyroku co do istoty sprawy, oddalającego powództwo (por. wyrok Sąd Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 marca 2006 roku; sygn. akt: I ACz 206/06).

Sąd ustalił w toku postępowania, że właścicielką nieruchomości położonej w B. przy ul. (...), oznaczonej geodezyjne jako działki nr (...) o pow. 0,0500 ha i nr 199 o pow. 0,0060 a z obrębu 112, zapisanej w księdze wieczystej nr (...) do dnia 11.03.1960 r. była H. D.. Działka nr (...) stanowi teren mieszkaniowy i jest zabudowana budynkiem wielkorodzinnym, a działka nr (...) stanowi teren drogi publicznej. Powód w pozwie domagał się zaś wydania mu działki nr (...). H. D. zmarła w dniu 12.03.1960 r., a spadek po niej nabył w całości jej mąż E. D.. W 1971 r. zawarł on z pozwanym umowę zlecenia, na podstawie której powierzył pozwanemu zarząd nad całą sporną nieruchomością. Ówczesny właściciel nieruchomości udzielił pozwanemu pełnomocnictwa do wszelkich czynności związanych z zarządem nieruchomością. E. D. zmarł w dniu 23.10.1974 r. Pomiędzy stronami nie było sporu co do tego, że po śmierci E. D. pozwany kontynuował sprawowanie zarządu nad sporną nieruchomością.

Co istotne postanowieniem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 10.06.2016 r. stwierdzono, że spadek po nim na podstawie ustawy nabył w całości Skarb Państwa. Powód złożył wniosek o dokonanie wpisu prawa własności w księdze wieczystej prowadzonej dla spornej nieruchomości.

W toku postępowania okazało się jednak, że H. S. złożyła jako spadkobierczyni A. P., która była spadkobierczynią S. P. (vide: pismo - k. 165 akt), wniosek o zmianę postanowienia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku.

Postanowieniem z dnia 13.04.2023 r. Sądu Rejonowego w Bydgoszczy wydanym w sprawie II Ns 862/22 zmieniono punkt 2 postanowienia Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 10.06.2016 r. wydanego w sprawie II Ns 4849/15 w ten sposób, że stwierdzono, że spadek po E. D. na podstawie ustawy nabyła w całości jego siostra S. P..

Wobec powyższego w ocenie Sądu powodowi nie przysługuje legitymacja czynna do bycia stroną procesu, gdyż nie jest on właścicielem nieruchomości, której wydania się domaga. Powód w toku procesu argumentował, że w dacie wytoczenia powództwa był właścicielem spornej nieruchomości, a wniosek o zasiedzenie złożony przez pozwanego został oddalony. Wywodził, że z chwilą doręczenia pozwu zbycie prawa objętego sporem nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy, zaś zmiana postanowienia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku miała miejsce już w toku procesu zatem nie może mieć wpływu na rozstrzygnięcie.

Powyższą argumentację Sąd ocenił jako chybioną. Zgodnie bowiem z art. 192 pkt 3 k.p.c. z chwilą doręczenia pozwu zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objętych sporem, nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy; nabywca może jednak wejść na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej. Przepis, na który powoływał się powód nie ma w sprawie jednak zastosowania, gdyż nie dotyczy on sukcesji uniwersalnej. Przychylając się do argumentacji powoda należałoby przyjąć, że spadkobiercą najpierw był powód, a potem w toku proces stała się nim siostra spadkodawcy. Sąd zważył, iż powód nie jest właścicielem nieruchomości. Postanowienie zmieniające postanowienie nabycia spadku ma skutek ex tunc. Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, czyli śmierci spadkodawcy (art. 925 w zw. z art. 924 k.c.). Należy wskazać, że od początku spadkobierczynią E. D. była S. P., nie zaś Skarb Państwa.

Wobec tego skoro powód nie jest właścicielem nieruchomości, nie przysługuje mu legitymacja czynna, co skutkowało oddaleniem powództwa.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku mając na względzie przepis art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Na koszty procesu poniesione przez pozwanego złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 1 800,00 zł zgodnie z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Mając zaś na uwadze przepis art. 98 § 1 1 k.p.c. Sąd należne pozwanemu koszty procesu zasądził wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sędzia SR Agata Anna Borucka

Sygn. akta Ca 1271/23

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 kwietnia 2024 roku

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: sędzia SO Bogumił Goraj po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2024 roku w Bydgoszczy na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta B. przeciwko Zrzeszeniu (...) z siedzibą w B. o wydanie nieruchomości na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 22 września 2023 r. wydanego w sprawie XIV C 298/21

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 900,00 (dziewięćset) zł

kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Bogumił Goraj

II Ca 1271/23

UZASADNIENIE

Powód Skarb Państwa - Prezydent Miasta B. wniósł o nakazanie pozwanemu Zrzeszeniu (...) z siedzibą w B., aby opróżnił, opuścił i wydał powodowi stanowiącą jego własność część nieruchomości, położonej w B. przy ul. (...), oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) o pow. 0,0500 ha, obręb 112, zapisanej w księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy X Wydział Ksiąg Wieczystych pod nr KW (...). Powód domagał się również zasądzenia na jego rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu powód wskazał, że prawo własności tej nieruchomości nabył w rezultacie spadkobrania po poprzedniej właścicielce ujawnionej w księdze wieczystej, H. D., na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 10 czerwca 2016 r. w sprawie II Ns 4849/15. Wskazał, że działka stanowiąca drogę publiczną znajduje się we władaniu powoda, a działka nr (...) pozostaje w zarządzie i we władaniu pozwanego.

W odpowiedzi na pozew pozwany wnosił o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów procesu. Pozwany podniósł, że jest posiadaczem samoistnym w złej wierze spornej części nieruchomości, a formalnie w księdze wieczystej jako właścicielka figuruje nadal H. D., pozwany podniósł, że sprawuje zarząd nad nieruchomością na mocy udzielonego pełnomocnictwa przez E. D., spadkobiercę H. D..

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 22 września 2023 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w sprawie o sygn. akt XIV C 298/21 oddalił powództwo (w punkcie 1) oraz zasądził od powoda na rzec pozwanego kwotę 1.817.00 zł

tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (w punkcie 2).

Swoje rozstrzygnięcia Sąd oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach natury prawnej:

Do dnia 11 marca 1960 r. właścicielką nieruchomości położonej w B. przy ul. (...), oznaczonej geodezyjne jako działki nr (...) o pow. 0,0500 ha i nr 199 o pow. 0,0060 a z obrębu 112, zapisanej w księdze wieczystej nr (...) była H. D.. Działka nr (...) stanowi teren mieszkaniowy i jest zabudowana budynkiem wielkorodzinnym, a działka nr (...) stanowi teren drogi publicznej. H. D. zmarła w dniu 12 marca 1960 r., a spadek po niej nabył w całości jej mąż E. D.. W dniu 1 stycznia 1971 r. E. D. zawarł z pozwanym (wówczas (...) Zrzeszeniem (...)) umowę zlecenia, na podstawie której powierzył pozwanemu zarząd nad sporną nieruchomością. Ówczesny właściciel nieruchomości udzielił pozwanemu pełnomocnictwa do wszelkich czynności związanych z zarządem nieruchomością. E. D. zmarł w dniu 23 października 1974 r. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 10 czerwca 2016 r. stwierdzono, że spadek po nim na podstawie ustawy nabył w całości Skarb Państwa. W dniu 21 grudnia 2020 r. powód złożył wniosek o dokonanie wpisu prawa własności w księdze wieczystej prowadzonej dla spornej nieruchomości. Po śmierci E. D. pozwany kontynuował sprawowanie zarządu nad sporną nieruchomością. Pismem z dnia 26 stycznia 2021 r. powód za pośrednictwem Urzędu Miasta w B. zwrócił się do pozwanego o przekazanie zarządu i wydanie nieruchomości Administracji (...) sp. z o.o. w B., która na mocy umowy powierzenia zarządza nieruchomościami Skarbu Państwa. W odpowiedzi pozwany odmówił przekazania zarządu i wydania nieruchomości. W dniu 6 kwietnia 2021 r. pozwany wniósł do Sądu Rejonowego w Bydgoszczy wniosek o zasiedzenie spornej nieruchomości.

Postępowanie w tej sprawie toczyło się pod sygn. I Ns 40/21. Postanowieniem z dnia 14 września 2021 r. wniosek pozwanego został oddalony. Natomiast postanowieniem z dnia 10 maja 2022 r. w sprawie II Ca 1120/21 Sąd Okręgowy w Bydgoszczy oddalił apelację pozwanego od ww. postanowienia. Postanowieniem z dnia 13 kwietnia 2023 r. Sądu Rejonowego w Bydgoszczy wydanym w sprawie II Ns 862/22 zmieniono punkt 2 postanowienia Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 10 czerwca 2016 r. wydanego w sprawie II Ns 4849/15 w ten sposób, że stwierdzono, że spadek po E. D. na podstawie ustawy nabyła w całości jego siostra S. P..

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o bezsporne twierdzenia stron, przedłożone w sprawie dokumenty, które Sąd uznał za wiarygodne i całkowicie dał im wiarę, ponieważ ich autentyczność, prawdziwość i moc dowodowa nie budziły wątpliwości oraz na podstawie dowodu z przesłuchania A. S. w charakterze pozwanego, które Sąd uznał za wiarygodne w całości.

Przechodząc do rozważań natury prawnej Sąd wskazał, że materialnoprawną podstawą roszczeń powoda jest przepis art. 222 § 1 k.c, zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Żeby można było mówić o roszczeniu windykacyjnym, muszą być spełnione dwa warunki: po pierwsze, treścią roszczenia jest żądanie wydania rzeczy, po drugie zaś, wynika ono z prawa własności.

Sąd wskazał, że z art. 222 § 1 k.c. wynika, że legitymowanym do wystąpienia z roszczeniem windykacyjnym jest właściciel rzeczy. W myśl art. 6 k.c. spoczywa na nim ciężar udowodnienia, że przysługuje mu prawo własności. Powód zatem winien wykazać, że służy mu prawo własności oraz że pozwany włada faktycznie jego rzeczą. Sąd zaznaczył przy tym, że legitymacja

procesowa stanowi przesłankę materialnoprawną, a Sąd dokonuje oceny jej istnienia w chwili orzekania, co do istoty sprawy (wyrokowania). Zaś brak czynnej legitymacji procesowej implikuje koniecznością wydania wyroku co do istoty sprawy, oddalającego powództwo. Odnosząc się do powyższego, Sąd wskazał, iż wprawdzie postanowieniem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 10 czerwca 2016 r. stwierdzono, że spadek po E. D. na podstawie ustawy nabył w całości Skarb Państwa, który następnie złożył wniosek o dokonanie wpisu prawa własności w księdze wieczystej prowadzonej dla spornej nieruchomości, lecz wskutek złożonego przez H. S. jako spadkobierczyni A. P., która była spadkobierczynią S. P., wniosku o zmianę postanowienia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku, postanowieniem z dnia 13 kwietnia 2023 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w sprawie II Ns 862/22 zmienił punkt 2 postanowienia Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 10 czerwca 2016 r. wydanego w sprawie II Ns 4849/15 w ten sposób, że stwierdził, że spadek po E. D. na podstawie ustawy nabyła w całości jego siostra S. P.. Wobec powyższego w ocenie Sądu powodowi nie przysługuje legitymacja czynna do bycia stroną procesu, gdyż nie jest on właścicielem nieruchomości, której wydania się domaga. Sąd jako chybione uznał twierdzenia powoda, że w dacie wytoczenia powództwa był właścicielem spornej nieruchomości, a wniosek o zasiedzenie złożony przez pozwanego został oddalony. Sąd nie podzielił również argumentacji powoda, że z chwilą doręczenia pozwu zbycie prawa objętego sporem nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy, zaś zmiana postanowienia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku miała miejsce już w toku procesu zatem nie może mieć wpływu na rozstrzygnięcie. Sąd wskazał, iż zgodnie z art. 192 pkt 3 k.p.c. z chwilą doręczenia pozwu zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objętych sporem, nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy; nabywca może jednak wejść na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej. Przepis, na który powoływał się powód nie ma w sprawie

zastosowania, gdyż nie dotyczy on sukcesji uniwersalnej. Sąd zważył, iż powód nie jest właścicielem nieruchomości. Postanowienie zmieniające postanowienie nabycia spadku ma skutek ex tunc. Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, czyli śmierci spadkodawcy (art. 925 w zw. z art. 924 k.c). Zatem od początku spadkobierczynią E. D. była S. P., nie zaś Skarb Państwa. Skoro powód nie jest właścicielem nieruchomości, nie przysługuje mu legitymacja czynna, co skutkowało oddaleniem powództwa. O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku mając na względzie przepis art. 98 § 1 k.p.c, zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Apelację od powyższego wyroku złożył powód, wnosząc o jego zmianę poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, według norm przepisanych, a ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu, pozostawiając mu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego. Apelujący zarzucił Sądowi Rejonowemu: I. naruszenie przepisu postępowania mające niewątpliwy wpływ na rozstrzygnięcie sprawy i oddalenie powództwa, tj. art. 192 pkt 3 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w przedmiotowej sprawie w rezultacie błędnego uznania przez Sąd I instancji, że przepis ten nie znajduje zastosowania do sukcesji uniwersalnej (w tej konkretnej sprawie dziedziczenia), podczas gdy należy go stosować również w takim przypadku;

II. naruszenie przepisu prawa materialnego, a mianowicie art. 1027 k.c. poprzez jego niezastosowanie w sprawie i w rezultacie nieprawidłowe uznanie, iż powód nie był właścicielem nieruchomości objętej żądaniem

wydania, pomimo tego że w momencie wytoczenia powództwa windy kacyjnego legitymował się prawomocnym postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po E. D. i niemożliwa do przewidzenia była zmiana tego orzeczenia z uwagi na ujawnienie się po ponad 40 latach od śmierci spadkodawcy innego spadkobiercy ustawowego wyprzedzającego w kolejności dziedziczenia powoda. W dalszej części apelacji, skarżący przedstawił szersze uzasadnienie w/w

zarzutów (uzasadnienie apelacji - k. 204v- 205v).

W odpowiedzi na apelację, pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie

od powoda na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów

zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych (odpowiedź na apelację -

k. 233-235).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie, a zawarte w niej twierdzenia nie mogły doprowadzić do zmiany zaskarżonego orzeczenia w postulowanym zakresie.

Sąd Okręgowy nie podziela przedstawionej przez skarżącego argumentacji naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów prawa procesowego i materialnego, albowiem wydany w sprawie wyrok jest prawidłowy.

Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne z rozważeniem całokształtu materiału dowodowego bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, które to ustalenia Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne. Sąd Okręgowy aprobuje również dokonany przez Sąd I instancji wywód prawny wraz z wnioskiem końcowym, iż powodowi nie przysługiwała legitymacja czynna w niniejszym procesie. W szczególności należy stwierdzić, że ustalenia faktyczne 9oprócz faktu posiadania przez pozwanego spornej części

nieruchomości, Sąd I instancji poczynił na podstawie dokumentów, w większości urzędowych.

Za Sądem I instancji powtórzyć należy, że roszczenie windykacyjne uregulowane w art. 222 § 1 k.c. służy właścicielowi przeciwko osobie, która rzeczą faktycznie włada. Legitymację czynną ma więc aktualny właściciel rzeczy, a takiego statusu nie ma powód w niniejszej sprawie.

Jak prawidłowo ustalił Sąd Rejonowy, właścicielką nieruchomości położonej w B. przy ul. (...), oznaczonej jako działki nr (...) o pow. 0,0500 ha (tej której wydania domagał się powód w niniejszej sprawie) i nr 199 o pow. 0,0060 a z obrębu 112, zapisanej w księdze wieczystej nr (...) do dnia 11.03.1960 r. była H. D.. H. D. zmarła w dniu 12 marca 1960 r., a spadek po niej nabył w całości jej mąż E. D., który w 1971 r. zawarł z pozwanym umowę zlecenia, na podstawie której powierzył pozwanemu zarząd nad całą sporną nieruchomością. Ówczesny właściciel nieruchomości udzielił pozwanemu pełnomocnictwa do wszelkich czynności związanych z zarządem nieruchomością. E. D. zmarł w dniu 23 października 1974 r. Wprawdzie Sąd Rejonowy w Bydgoszczy postanowieniem z dnia 10 czerwca 2016 r. w sprawie II Ns 4849/15 stwierdził, że spadek po nim na podstawie ustawy nabył w całości Skarb Państwa, ale postanowieniem z dnia 13 kwietnia 2023 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w sprawie Ns 862/22 zmienił punkt 2 w/w postanowienia z dnia 10 czerwca 2016 r. w ten sposób, że stwierdzono, że spadek po E. D. na podstawie ustawy nabyła w całości jego siostra S. P..

Nie ulega wątpliwości, że mechanizmem rządzącym dziedziczeniem w prawie polskim jest sukcesja uniwersalna, która polega na tym, że w chwili otwarcia spadku, spadkobierca staje się uprawnionym do całego majątku spadkodawcy. Innymi słowy na podstawie jednego zdarzenia ogół praw i obowiązków majątkowych przechodzi z jednej osoby (spadkodawcy) na drugą i

to bez względu na to, czy następca prawny o tym wie. Zgodnie z przepisem art. 922 § 1 k.c. prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej. Sąd Rejonowy nie naruszył zatem przepisu art. 197 pkt 3 k.p.c. Przepis ten ma bowiem zastosowanie wówczas, gdy zbycie rzeczy lub prawa jest rezultatem czynności materialnoprawnej stron czy też, choćby pośrednio, efektem woli stron. Nie stosuje się go jednak, gdy zbycie jest wynikiem działania ustawy, jak ma to miejsce w sprawie niniejszej, w której zastosowanie znajduje konstrukcja sukcesji uniwersalnej.

Zaznaczyć także należy, czego apelujący zdaje się nie dostrzega, że postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku ma charakter deklaratoryjny, a więc nie kształtuje nowego, ale stwierdza istniejący stan prawny. Przepisy prawa cywilnego łączą nabycie spadku z chwilą otwarcia spadku (art. 925 k.c), a otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924 k.c). A zatem nabycie praw i obowiązków wchodzących w skład spadku nie jest uzależnione ani od złożenia przez spadkobiercę oświadczenia o przyjęciu spadku, ani też od uzyskania przez niego orzeczenia właściwego organu państwowego. Inaczej mówiąc, związanie przez ustawę nabycia spadku przez spadkodawcę ze zdarzeniem prawnym, jakim jest śmierć osoby fizycznej, oznacza, że z chwilą śmierci spadkodawcy (a więc z chwilą otwarcia spadku), spadkobierca wchodzi z mocy samego prawa w ogół praw i obowiązków należących do spadku.

Niezasadnym jest zatem powoływania się na wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27 maja 2014 r., sygn. akt V ACa 29/14, co czyni skarżący w apelacji, w którym Sąd ten wyraził pogląd, iż "zbycie" w rozumieniu art. 192 pkt 3 k.p.c. obejmuje nie tylko czynności prawne ale także inne zdarzenia prawne, w tym również przejście prawa własności z mocy konstytutywnego orzeczenia sądu. Jak wskazano wcześniej, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku nie ma charakteru konstytutywnego.

Natomiast drugie orzeczenie, na którym skarżący opiera swoją argumentację, zostało wydane w zupełnie innym stanie faktycznym, niż mamy do czynienia w niniejszej sprawie, bo dotyczyło przejścia udziału na podstawie wydanego postanowienia o zniesieniu współwłasności nieruchomości. Brak jest zatem podstawy aby pogląd tam wyrażony można by było automatycznie przenieść na grunt niniejszej sprawy.

Reasumując, wskazać należy, iż Sąd Rejonowy zasadnie stwierdził, iż powodowi nie przysługuje prawo własności nieruchomości, której wydania domaga się powód, a więc nie posiada on legitymacji czynnej. To prawo nie przysługiwało powodowi także w chwili złożenia pozwu, gdyż, skoro spadek nabyła siostra E. D., to od dnia jego śmierci. Bez znaczenia pozostaje tu okoliczność, że powód został wpisany do księgi wieczystej jako właściciel, ani to, że w dniu wniesienia pozwu dysponował postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku po E. D.. Podkreślić należy, że Sąd dokonuje oceny istnienia legitymacji procesowej strony w chwili orzekania co do istoty sprawy (wyrokowania) a nie w chwili złożenia pozwu. Poza tym, błędne jest twierdzenie apelującego, iż był on właścicielem spornej nieruchomości w dniu złożenia pozwu. Bowiem - jak wskazano wcześniej -postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku nie tworzy nowego stanu prawnego, ale stwierdza istniejący stan, a spadkobierca wchodzi z mocy samego prawa w ogół praw i obowiązków należących do spadku z chwilą śmierci spadkodawcy. Przepis art. 1027 k.c. określa jedynie sposób dowodzenia przez spadkobiercę praw do spadku w sytuacji, kiedy spadkobierca zgłasza roszczenia wynikające ze spadkobrania. Postanowienie to jednak nie wyznacza, nie tworzy nowej sytuacji prawnej osoby, która nabyła prawa od spadkobiercy.

Zatem w niniejszym przypadku w ogół praw i obowiązków spadkodawcy E. D. weszła jego siostra S. P. w dniu 23 października 1974 r. i nie zmienia tego fakt, iż powód legitymował się prawomocnym postanowieniem o stwierdzenie nabycia spadku po E.

D.. Bowiem od początku spadkobierczynią E. D. była S. P., a nie powód - Skarb Państwa.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy oddalił apelację powoda jako niezasadną, co uczynił na podstawie art. 385 k.p.c. (punkt I).

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł po myśli art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę w wysokości 900,00 zł obejmującą wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego, ustalone zgodnie z § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2023.1964) (punkt II).

SSO Bogumił Goraj