Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 października 2022 r.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Sądu Rejonowego Aleksandra Smólska-Kreft
Protokolant:	Sekretarz sądowy Ziemowit Jasieniecki

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 października 2022 roku

sprawy z powództwa (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedziba we W.

przeciwko pozwanej H. K.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 137,12 zł (sto trzydzieści siedem złotych 12/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 17 lipca 2022 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 917,00 zł (dziewięćset siedemnaście złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSR Aleksandra Smólska-Kreft

Sygn. akt XIV C 849/21

UZASADNIENIE

W dniu 29 stycznia 2021 r. powód (...) Bank S.A. z siedzibą we W. wniósł pozew o zapłatę kwoty 3 001,96 zł przeciwko H. K. do Sądu Rejonowego w Lublinie.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 18 lipca 2018r. strona pozwana zawarła z powodem umowę kredytu nr (...). Pozwana zobowiązała się do spłaty kredytu w miesięcznych ratach. Należność nie została jednak przez nią spłacona. Wobec zadłużenia, w dniu 31 lipca 2020r. , bank wypowiedział pozwanej umowę i postawił należność w stan natychmiastowej wymagalności. Roszczenie pozwu obejmuje kwotę:

- 2 845,88 zł tytułem kapitału kredytu

- 142,37 zł tytułem odsetek umownych i karnych wyliczonych na dzień 10 września 2020r.

- 13,71 zł tytułem opłaty za pakiet usług bankowych

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu wg. norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego stanowiska podniosła zarzut braku wymagalności roszczenia powoda, wynikający z nieudowodnienia skutecznego wypowiedzenia umowy kredytu. Zdaniem pozwanej powód nie spełnił warunków, jakie nakłada na niego art. 75c ustawy prawo bankowe, bowiem pozwana nie miała możliwości zapoznania się z dokumentem wypowiedzenia umowy. Nie doręczono jej skutecznie również wezwania do zapłaty. J. zakwestionowała moc dowodową wyciągu z książki nadawczej powoda. Pozwana zgłosiła również zarzut niezgodności treści umowy kredytowej z zasadami współżycia społecznego, w kwestii dotyczącej pozaodsetkowych kosztów kredytu. Koszt kredytu wynosił łącznie 2079,07zł i nie odzwierciedlał rzeczywistych kosztów poniesionych przez powoda, będąc przy tym rażąco wysokim, przy uwzględnieniu wysokości kapitału udostępnionego pozwanej. Pozwana podniosła, że obejmowała ją ochrona ubezpieczeniowa, wynikająca z zawartej umowy. W związku z wypowiedzeniem umowy zaistniało zdarzenie objęte tą ochroną, co skutkować powinno wypłatą środków niezbędnych do zaspokojenia w związku z umową kredytu przez ubezpieczyciela. Zdaniem pozwanej powód nie wykazał również zasadności roszczenia co do wysokości, zaś swoje stanowisko oparł na dokumentach prywatnych oraz wydrukach komputerowych, które nie stanowią o rzeczywistym stanie rzeczy. Pozwana domagała się zastosowania sankcji kredytu darmowego, wskazując że do całkowitego kosztu kredytu wliczyć należy: odsetki (948,10zł), prowizję (564,90zł), opłatę za przekazanie środków kredytobiorcy (8,10zł), ubezpieczenie na życie (1040,47zł), ubezpieczenie assistance (465,60zł), opłatę za pakiet usług bankowych Standard (129,60zł). Jej zdaniem ubezpieczenia na życie oraz ubezpieczenia assistance nie należało wliczać do całkowitej kwoty kredytu. W uzasadnieniu swojego stanowiska powołała się na stanowisko Rzecznika (...) zawarte w Raporcie z 2018r. Ponadto zdaniem pozwanej opłata za pakiet usług bankowych nie została w ogóle uwzględniona w całkowitej kwocie do zapłaty.

W piśmie z dnia 21 września 2021r. powód podtrzymał swoje stanowisko odnosząc się w uzasadnieniu do zarzutów pozwanej. Zaś w piśmie z 5 kwietnia 2022 r. pozwana ponownie podniosła zarzuty odnośnie zapisów dotyczących kalkulacji całkowitej kwoty kredytu i całkowitego kosztu kredytu, niezgodności tych zapisów z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim i abuzywności klauzul dotycząc umów ubezpieczenia. Do pisma załączyła Decyzję Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nr (...) z dnia 30 grudnia 2021r.

Strony w toku procesu podtrzymały dotychczasowe stanowisko.

S ąd ustalił co następuje:

W dniu 18 lipca 2018r. pozwana H. K. złożyła wniosek do (...) Bank S.A. z siedzibą we W. o udzielenie kredytu gotówkowego. W punkcie 6 wniosku wskazała, że aktualna wysokość miesięcznych dochodów netto z tytułu zatrudnienia na umowę o pracę wynosi 2 800,00zł oraz dodatkowo 1 450,00zł z tytułu zatrudnienia w innej spółce. We wniosku o kredyt wypełnianym przez pracownika powoda w oparciu o informacje uzyskane od pozwanej i podpisanym przez nią własnoręcznie podała, że nie posiada innych zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek, ani obciążeń wynikających z wyroków sądowych. Dodatkowo pozostaje w związku małżeńskim, a dochód małżonka tytułem renty wynosi 2 200,00zł. Kredyt miał zostać przeznaczony na cele konsumpcyjne.

D. ód: Wniosek o udzielenie kredytu got ówkowego – k. 107-108

Również dnia 18 lipca 2018r. strony zawarły umowę o kredyt gotówkowy nr (...). Zgodnie z treścią umowy powodowy Bank udzielił pozwanej kredytu w wysokości 4 379,07 zł i obejmował środki na cele konsumpcyjne w wysokości 2 300,00zł, środki przeznaczone na finansowanie składki z tytułu ubezpieczenia na życie – 1 040,47zł, środki przeznczone na sfinansowanie prowizji z tytułu udzielenia kredytu – 564,90zł, środki przeznaczone na sfinansowanie składki z tytułu ubezpieczenia assistance – 465,60zł oraz środki przeznaczone na finasowanie opłaty za wybrany przez kredytobiorcę sposób przekazania środków – 8,10 zł. Oprocentowanie kredytu wyniosło 9,99% w stosunku rocznym. (pkt I ust. 3 umowy). Odsetki z tytułu udzielonego kredytu wyniosły 948,10 zł (pkt I ust. 4 Umowy). Całkowity koszt kredytu wyniósł 1 521,10 zł przy rocznej stopie oprocentowania w wysokości 19,12%, zaś całkowita kwota do spłaty wyniosła 5 327,17zł. (pkt I ust. 5 i 6 Umowy).

Pozwana była zobowiązana do spłaty kredytu w 48 ratach do 16-go dnia każdego miesiąca, począwszy od sierpnia 2018r. Wysokość 47 rat wyniosła 113,68zł, zaś ostatnia rata tzw. korygująca miała wynosić 113,81zł. Ostateczny termin spłaty kredytu upływał 16 lipca 2022r. (pkt II ust 2 Umowy).

Niespłacanie rat kredytu w ustalonym terminie powodowało powstanie zadłużenia przeterminowanego. Od wymagalnej kwoty kapitału pobierany były odsetki za opóźnienie (zwane odsetkami karnymi), których wysokość była równa wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie. Wysokość odsetek karnych stanowiła dwukrotność sumy stopy referencyjnej NBP, obowiązującej w dniu naliczania odsetek karnych i 5,5 pkt procentowego i na dzień zawarcia umowy wynosiła 14% w stosunku rocznym.

D. ód : umowa o kredyt got ówkowy nr (...) (k. 9-10),

Pozwana podpisała wnioski o objęcie jej umową ubezpieczenia na życie oraz ubezpieczenie assistance. Wnioski zostały złożone na formularzach przedstawionych pozwanej przez powoda, a same ubezpieczenia opisano w nich jako dobrowolne, odpłatne i nie mające wpływu na decyzję o przyznaniu kredytu. Wysokość należnych składek została określona w formularzu wniosku o udzielenie kredytu i w przypadku umowy ubezpieczenia na życie wynosiła 0.495 % składki x liczba rat, a w przypadku ubezpieczenia assistance 9,70 zł x liczba rat. Pozwana wyraziła zgodę na ubezpieczenie na życie oraz ubezpieczenie assistance oraz na dodatkową odpłatna usługę (...). uposażonym z tytułu ubezpieczenia na życie był powodowy bank.

D. ód : umowa ubezpieczenia nr (...) – k. 109-111, umowa ubezpieczenia nr (...) – k. 112.

W dniu zawarcia umowy kredytu nr (...) pozwana pracowała jako księgowa w biurze rachunkowym i posiadała z tego tytułu ubezpieczenie na życie. Pozwana nie zapoznała się z treścią umowy ubezpieczenia i nie odstąpiła od tej umowy. Nie wszystkie zapisy tej umowy były dla pozwanej zrozumiałe. Pozwana nie uzyskała pełnej informacji co do warunków ubezpieczenia na życie od przedstawiciela powodowego Banku, podczas zawierania umowy. Nie uzyskała informacji jaka będzie kwota kredytu w związku z zawarciem umowy ubezpieczenia na życie oraz ubezpieczenia assistance. Umowa została przedstawiona pozwanej w dniu jej podpisania. Pozwana nie zapoznała się też z Ogólnymi Warunkami Ubezpieczenia. Pozwana zweryfikowała jedynie dane osobowe w treści umowy, przed jej podpisaniem.

D. ód : przes łuchanie H. K. jako pozwanej – protokół z rozprawy z dnia 13 stycznia 2022r. (k. 139, protokół skrócony k. 136-138), przesłuchanie H. K. jako pozwanej – protokół z dnia 10 października 2022r (k. 289, protokół skrócony k. 286-287).

Pozwana dokonywała wpłat w okresie od sierpnia 2018r. do listopada 2019r. oraz w od stycznia 2020r. do lutego 2020r. na łączną sumę 2 162,88zł z czego pozwany dokonał zaliczenia kwot 1 533,19zł na kapitał, 578,60zł z na odsetki oraz 51,09zł na pakiet usług bankowych

D. ód: Zestawienie wp łat dokonywanych przez pozwaną (k. 7v- 8)

Pozwana zaprzestała spłat rat kredytu w związku z chorobą. Na przełomie 2019/2020 roku , przez okres ok. pół roku pozwana przebywała na zwolnieniu lekarskim, następnie przeszła na rentę, co spowodowało spadek jej dochodów.

okoliczno ści bezsporne

Powód przygotował informacje o braku spłaty , upomnienie i wezwanie do zapłaty, a także ostateczne wezwanie do zapłaty wraz z informacją o możliwości restrukturyzacji zadłużenia i uprzedzenie o zamiarze wypowiedzenia umowy. Nie przedstawił dowodów, że dokumenty te zostały wysłane i doręczone pozwanej. Następnie powód złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pozwanej , które doręczył jej listem poleconym.

D. ód: informacje o braku sp łaty – k. 12-13, upomnienie – k. 14,wezwanie do zapłaty – k. 15, ostateczne wezwanie do zapłaty – k. 16, oświadczanie o wypowiedzeniu umowy z dowodem nadania – k. 17-20.

W dniu 18 lipca 2018 r. pozwana było obciążona zobowiązaniami z tytułu umowy o przyznanie limitu kredytowego i wydanie karty nr (...) z dnia 27 września 2017 r. zawartej z powodem (...) Bank S.A. Wysokość przyznanego limitu to 2800 zł. W pozwie wniesionym w dniu 5 maja 2021 r. do Sądu Rejonowego w Bydgoszczy w sprawie XIV C 1252/21 powód domagał się od pozwanej z tego tytułu kwoty 3 227,78 zł, którą Sąd przyznał powodowi zgodnie z pozwem.

Ponadto pozwana była w tym czasie obciążona zobowiązaniami z tytułu umowy o kredyt gotówkowy nr (...) z dnia 18 maja 2016 r. zawartej z (...) S.A. z siedzibą w W.. Bank ten domagał się od pozwanej w sprawie o sygn. XIV C 432/21 toczącej się przed Sądem Rejonowym w Bydgoszczy kwoty 26 804,88 zł, którą Sąd przyznał powodowi zgodnie z pozwem.

D. ód : pozew o zap łatę w sprawie XIV C 1252/21 – k. 7 – 8 w aktach sprawy XIV C 1252/21, pozew o zapłatę w sprawie XIV C 432/21 -k. 296-300 akt, akta sprawy XIV C 1252/21, w szczególności prawomocny wyrok w tej sprawie na k. 72 akt XIV C 1252/21, przesłuchanie H. K. jako pozwanej – protokół z dnia 10 października 2022 r. -k. 289, protokół skrócony k. 286-287.

W piśmie z dnia 26 października pozwana złożyła powodowi oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego , do której powodowy bank ustosunkował się negatywnie.

D. ód : o świadczenie z 26 października 2021 r. z dowodem nadania – k. 121-122, 146, pismo powoda z dnia 9 listopada 2021 r. – k. 147-149.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Decyzji nr (...) z dnia 30 grudnia 2021r uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania powodowego Banku polegające na wprowadzaniu w błąd co do proporcji pomiędzy całkowitym kosztem kredytu, a całkowitą kwotą kredytu poprzez prezentowanie w umowach kredytu konsumenckiego oraz w dołączonych do nich formularzach informacyjnych, informacji o całkowitej kwocie kredytu obliczonej przy założeniu, że powinna ona uwzględnić kredytowane koszty kredytu – składkę ubezpieczeniową, co stanowi nieuczciwą praktykę na rynkową oraz godzi w zbiorowe interesy konsumentów i nakazał zaniechanie jej stosowania.

D. ód: Decyzja nr (...) Prezesa Urz ędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 30 grudnia 2021r. (k. 173-207).

S ąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony, których autentyczność nie budziła wątpliwości Sądu oraz nie została zakwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd przesłuchał pozwaną, której w całości dał wiarę.

W przedmiotowej sprawie powód dochodził od pozwanej kwoty 3001,96 zł, wskazując że powyższe roszczenie wynika z umowy kredytu gotówkowego zawartej między stronami niniejszego postępowania. Pozwana kwestionowała roszczenie powoda zarówno co do zasady jak i wysokości.

W ocenie Sądu, zarzuty strony pozwanej prezentowane w toku procesu w większości zasługiwały na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 Prawa bankowego przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Pozwana nie kwestionowała faktu zawarcia umowy ani jej treści, ale w pierwszej kolejności wskazała, że umowa nie została jej skutecznie wypowiedziana. To z tej przyczyny, że powód nie przeprowadził procedury wypowiedzenia zgodnie z przepisami ustawy i nie udowodnił, że doręczył pozwanej zarówno wezwanie do zapłaty z pouczeniem o możliwości restrukturyzacji jak i samo wypowiedzenie.

Z art. 75. ust. 1 ustawy z dnia z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe wnika, że w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu, o ile ustawa z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne nie stanowi inaczej. Przepisy art. 75 c ust. 1-3 stanowią, że jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Bank powinien, na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. O ile w niniejszej sprawie powodowy bank udowodnił, że nadał do pozwanej przesyłkę zawierającą oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o tyle nie udowodnił , że doszło do wysłania ostatecznego wezwania do zapłaty z pouczeniem o możliwości restrukturyzacji. Książka nadawcza powoda to, w ocenie Sądu , dokument urzędowy. O ile spis nadanych przesyłek jest przygotowywany przez bank, o tyle postawienie na nim pieczęci Poczty Polskiej, czyli uprawnionego doręczyciela stanowi dowód tego, że urząd ten przyjął taką przesyłkę do doręczenia. Oświadczanie zostało sporządzone 19 czerwca 2020 r, a przesyłka, której dotyczy dowód nadania została nadana 22 czerwca 2020 r. Co do zarzutu braku wiedzy co do zawartości przesyłki to ta okoliczność jest nie do udowodnienia , ponieważ nawet zwrotne poświadczenie odbioru nie będzie zawierało innej , bardziej wiarygodnej informacji niż książka nadawcza. Jeśli powód nie przedstawił zwróconej przesyłki, to w związku z powszechnie obowiązującymi przepisami o doręczeniach, w tym ustawą z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe (t.j. Dz. U z 2018 r., poz. 2188) oraz wydanym w oparciu o zawartą w niej delegacją Rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 29 kwietnia 2013r. w sprawie warunków wykonywania usług powszechnych przez operatora wyznaczonego (Dz.U. z 2013r., poz. 545) należy uznać, że wypowiedzenie zostało odebrane przez adresata. Jednak nie ta okoliczność nie świadczy o skutecznym wypowiedzeniu umowy. do tego celu niezbędne jest bowiem zachowanie procedury, o której mowa w art. 75c prawa bankowego. Tymczasem powód wskazał, że korespondencję tego rodzaju przesyła listem zwykłym, a zatem nie ma możliwości udowodnienia, że dokument ten, po jego sporządzeniu, w ogóle nadał w celu doręczenia. Tymczasem stosownie do zasady wyrażonej w art. 6 kc, a rozwiniętej m.in. w art. 232 zd. 1 kpc , strony są obowiązane przedstawić dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, a rozkład ciężaru dowodu powoduje to, że strona, która chce dochodzić roszczeń wymagających dowodzenia środkami dowodowymi, powinna liczyć się z koniecznością przedstawienia takich dowodów, gdyż w przeciwnym razie jej powództwo może być oddalone. Bezspornym w doktrynie i orzecznictwie jest stanowisko, że skutkiem niewdrożenia przez bank działań określonych w art. 75c jest nieskuteczność oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu i w konsekwencji sytuacja, w której wypowiedzenie to nie prowadzi do wymagalności wierzytelności banku o spłatę tej części kredytu, co do której kredytobiorca nie pozostawał w opóźnieniu . Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 czerwca 2021 r. (IV CSKP 92/21, OSNC 2022/1/9) wskazał, że naruszenie przez bank wymogów z art. 75c prawa bankowego nie skutkuje nieważnością wypowiedzenia w rozumieniu art. 58 § 1 k.c., skoro przepisy takiej sankcji nie przewidują. Natomiast w świetle celu i charakteru prawnego art. 75c ustawy, w kontekście brzmienia art. 12 noweli prawa bankowego z dnia 25 września 2015 r., pominięcie tej obowiązkowej procedury przez bank czyni dokonane wypowiedzenie kredytu bezskutecznym. Brak podjęcia przez bank ustawowo przewidzianych czynności, które poprzedzają wypowiedzenie, czynią wypowiedzenie przedwczesnym. W sytuacji, w której dana czynność prawna, w tym wypadku wypowiedzenie umowy, jest przedwczesna, z tej przyczyny nie może być kwalifikowana jako nieważna, lecz bezskuteczna z tego względu, że nie została poprzedzona dokonaniem innych wymaganych ustawą czynności, tak jak to miało miejsce w tej sprawie. W wyroku z 8 września 2016 r. (II CSK 750/15) Sąd podkreślił, że „wypowiedzenie umowy o kredyt będące uprawnieniem kształtującym banku, prowadzącym do zakończenia nawiązanego stosunku prawnego bez dochowania wymaganych warunków może prowadzić do uznania tej czynności za bezskuteczną. Dokonanie takiego wymówienia nie może być czynnością nagłą, zaskakującą dla kredytobiorcy, nawet, jeżeli istnieją podstawy do podjęcia go zgodnie z treścią umowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2015 r., V CSK 698/14)”. Dlatego też skorzystanie z możliwości wypowiedzenia umowy kredytu przez bank powinno zdaniem sądu nastąpić dopiero po skorzystaniu i wyczerpaniu innych mniej dotkliwych środków. Przy czym zwrócić należy uwagę na wyrok SA w Gdańsku, który w wyroku z 14.01.2019 r., V ACa 93/18 97 , przyjął, że „przepis art. 75 c ustawy Prawo bankowe ma charakter bezwzględnie obowiązujący, tym samym wypowiedzenie umowy kredytu nie może być konwalidowane poprzez wytoczenie powództwa, a dokładnie przez doręczenie pozwanemu odpisu pozwu”. Jednocześnie przyjmując, że „skutkiem niewdrożenia przez powoda wskazanych działań upominawczych zgodnych z treścią art. 75 c ustawy Prawo bankowe jest nieskuteczność złożonego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu”. Takie właśnie stanowisko prezentuje Sąd w niniejszej sprawie. Mając jednoczenie na uwadze, że umowa została zawarta do dnia 16 lipca 2022 r. uznał, że cała należność z tytułu umowy w dniu zamknięcia rozprawy jest już wymagalna i zadaniem Sądu było określenie jakie należności pozwana winna uiścić na rzecz powoda.

Dążąc do ustalenia wysokości należności Sąd zważył, że w niniejszej sprawie do zawartej między stronami umowy zastosowanie miał również art. 29 ust. 3 ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r. r. (Dz. U. z 2011 r., Nr 126, poz. 715 ze zm.), stanowiący że umowa powinna być sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały, w tym powinna określać całkowitą kwotę kredytu (art. 30 ust. 1 pkt 4), rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia ( art. 30 ust. 1 pkt 7). Powód przedłożył umowę łączącą go z pozwaną i Sąd uznał, że tylko pozornie umowa spełnia te warunki. To dlatego, że podane w niej całkowita kwota kredytu i całkowity koszt kredytu nie są zgodne z definicjami tych pojęć zawartymi w art. 5 ustawy o kredycie konsumenckim. Zgodnie z punktem 7 całkowita kwota kredytu to maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt, a w przypadku umów, dla których nie przewidziano tej maksymalnej kwoty, suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt, natomiast punkt 5 stanowi, że całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach. W niniejszej sprawie nie było sporne, że koszty ubezpieczenia na życie i assisstance zostały skredytowane pozwanej, tymczasem w umowie uwzględniono je w kwocie kredytu, zamiast w koszcie, a powódka nigdy nie otrzymała tych kwot do dyspozycji – wg. treści umowy (pkt I 2. ) należności te winny zostać przekazane przez bank bezpośrednio ubezpieczycielom. Tymczasem powód w ogóle nie udowodnił, że takich przelewów dokonał , który to zarzut podniosła pozwana. Jeśli powód zobowiązywał się zapłacić składkę, dochodząc jej zapłaty od pozwanej ,winien udowodnić, że dokonał przelewu. Nie jest przekonywujące twierdzenie banku, że przelew dotyczył całego pakietu nie jest w stanie przedstawić dowodu przelewu tej konkretnie składki. Sąd zważył, że nawet przy przelewie większej ilości składek winny być one właściwie opisane. Powinny być na tyle zindywidualizowane, żeby możliwe było zrealizowanie świadczeń z umowy ubezpieczenia przez ubezpieczonego czy uposażonego. Zatem niewątpliwie powód powinien być w stanie odwodnić, że kwota „pożyczona” na składki ubezpieczeniowe w ten sposób została rozdysponowana. Brak dowodu przelania tej składki przez bank rodzi domniemanie, że bank nadal tą kwotą dysponuje, a zatem nie ma obowiązku zwrotu.

Ta argumentacja w niniejszej sprawie ma tylko drugorzędne znaczenie wobec faktu, że składki były wymieniane jako kwota kredytu, mimo że pozwana nigdy tych kwot nie otrzymała. Nie były one także wliczone do całkowitego kosztu kredytu mimo że w punkcie I 7. umowy wyraźnie wskazywano te składki jako koszt konieczny do poniesienia w związku z umową kredytu. I nie ma tu znaczenie oświadczenie podpisane przez pozwaną, że ubezpieczenie było dobrowolne, miała świadomość jego odpłatności i nie wpłynęło na decyzję banku o udzieleniu kredytu. Oświadczenie przygotował bank na formularzu i było sprzeczne z zapisem punktu I 7 umowy stron. Jeśli konsument decyduje się zawrzeć umowę kredytu w wersji z ubezpieczeniem to koszt tego ubezpieczenia stanowi koszt kredytu. Jest to oczywiste mając na względzie sposób obliczania składki i wyraźnego powiązania z jej z umową kredytu ( k. 107). Takie określenie kwoty kredytu i kosztów kredytu nie dość, że zaburza proporcje pomiędzy tymi dwiema wielkościami, co może mieć wpływ na decyzje konsumenta odnośnie zaciągnięcia kredytu u powoda w porównaniu z innymi instytucjami, to dodatkowo wpływa na ocenę zgodności pozaodstetkowych koszów kredytu z przepisem art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim. Sugeruje, że kwota kredytu, którą należy uwzględnić w obliczeniach to 4379,07 zł, podczas gdy kwota udostępniona i właściwa do wyliczeń to 2300 zł. To wszystko wprowadza konsumenta w błąd co do rzeczywistej treści umowy i związanych z nią kosztów i uprawnia go do skorzystania z sankcji przewidzianej w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, tj. z kredytu darmowego. Przepis ten stanowi, że w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Uprawnienie, o którym mowa w ust. 1, wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy.

Jak wyżej wskazano, powód formułując umowę jak w stanie opisanym powyżej naruszył art. 30 ust. 1 pkt 4 i 7. Co więcej, w odniesieniu do prowizji została ona uwzględniona przez powoda dwukrotnie – została wskazana zarówno w całkowitej kwocie kredytu jak i w jego całkowitym koszcie, co również jest niezgodne z ustawową definicją całkowitej kwoty kredytu.

W chwili złożenia oświadczania umowa nie została wykonana przez strony, w szczególności nadal łączyła strony wobec jej nieskutecznego wypowiedzenia.

Niezależnie od powyższego, Sąd uznał, że zapisy punktu I 1., 5. i 7. stanowią klauzulę niedozwoloną i są nieskuteczne względem pozwanej . Zgodnie z art. 3851 § 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Za nieuzgodnione indywidualnie uznaje się te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4).

W judykaturze podkreśla się, że umowa jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, jeśli wykracza przeciw uznanym w społeczeństwie zasadom moralnym lub przyjętej w obrocie uczciwości. Przedsiębiorca będzie działać nieuczciwie, tj. wbrew dobrym obyczajom, gdy sporządzone przez niego klauzule umowne będą godzić w równowagę stosunku prawnego.

W niniejszej sprawie nie powinno budzić wątpliwości, że postanowienie umowne, odnoszące się do obowiązku poniesienia przez pożyczkobiorcę kosztów ubezpieczenia, nie zostały uzgodnione indywidualnie z pozwaną. Zważyć bowiem należy, że w istocie do zawarcia przedmiotowej umowy doszło poprzez zaproponowanie pozwanej wzorca umowy. Powodowy bank wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 3851 § 4 k.c. i podniesionym przez pozwaną zarzutom, nie udowodnił, że analizowane postanowienie umowne było wynikiem indywidualnego uzgodnienia. W ocenie Sądu poniesienie przez pozwaną zakwestionowanych kosztów stanowiło warunek niezbędny do zawarcia umowy kredytu wyżej przedstawionej treści, które doprowadziły do obciążenia jej - jako konsumenta – dodatkowymi sankcjami, na które musiała przystać, chcąc otrzymać kredyt.

W tym miejscu należy wskazać również, że zgodnie z art. 3 ust. 1. Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane, mogą być uznane za nieuczciwe, jeśli stoją w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powodują znaczącą nierównowagę wynikających z umowy, praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta. Warunki umowy zawsze zostaną uznane za niewynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał w związku z tym wpływu na ich treść, zwłaszcza jeśli zostały przedstawione konsumentowi w formie uprzednio sformułowanej umowy standardowej. Fakt, że niektóre aspekty warunku lub jeden szczególny warunek były negocjowane indywidualnie, nie wyłącza stosowania niniejszego artykułu do pozostałej części umowy, jeżeli ogólna ocena umowy wskazuje na to, że została ona sporządzona w formie uprzednio sformułowanej umowy standardowej. Jeśli sprzedawca lub dostawca twierdzi, że standardowe warunki umowne zostały wynegocjowane indywidualnie, ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na nim. W niniejszej sprawie, opłaty za ubezpieczenie nie stanowiły głównych świadczeń stron, a sposób sformułowania wynikających z ich istnienia obowiązków był taki, że mógł wprowadzić pozwaną w błąd. I nie ma tu znaczenia, czy pozwana zapoznała się dokładnie z treścią umowy i faktycznie została wprowadzona w błąd, tylko same sformułowania w niej zawarte, które do takiego błędu mogły pozwaną doprowadzić. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku II CSK 19/18 postanowienie umowne jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, jeżeli kontrahent konsumenta, traktujący go w sposób sprawiedliwy, słuszny i uwzględniający jego prawnie uzasadnione roszczenia, nie mógłby racjonalnie spodziewać się, iż konsument ten przyjąłby takie postanowienie w drodze negocjacji indywidualnych. W celu ustalenia, czy klauzula rażąco narusza interesy konsumenta, należy wziąć przede wszystkim pod uwagę, czy pogarsza ona jego położenie prawne w stosunku do tego, które, w braku odmiennej umowy, wynikałoby z przepisów prawa, w tym dyspozytywnych. Natomiast samo rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję, na niekorzyść konsumenta praw i obowiązków wynikających z umowy, skutkujące niekorzystnym ukształtowaniem jego sytuacji ekonomicznej oraz jego nierzetelne traktowanie. Dokładnie z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie, w której nie tylko same zapisy tworzyły u powódki błędne przekonanie o tym, że zastała jej pożyczona wysoka kwota (4379,07 zł ) przy niskim koszcie kredytu (1521,10 zł ), a do tego wprowadzano ja w błąd co do sposobu w jaki mogła skorzystać z ubezpieczenia. To wszystko , aby pozwana zawała takiej, a nie innej treści umowę. Sankcją za takie sformułowanie zapisów jest brak związania konsumenta tego rodzaju klauzulą. Skutek jest taki, że również na tej podstawie pozwana nie ma obowiązku ponosić kosztów ubezpieczenia. Podobnie z resztą zostały sformułowane zapisy dotyczące prowizji i opłaty za przekazanie środków, które również ujęto w kwocie kredytu, a nie w jego koszcie i w stosunku do tych zapisów skutki winny być identyczne.

Nie bez znaczenia dla rozważań Sądu ma treść Decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nr (...) z dnia 30 grudnia 2021r, który uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania powodowego Banku polegające na wprowadzaniu w błąd co do proporcji pomiędzy całkowitym kosztem kredytu, a całkowitą kwotą kredytu poprzez prezentowanie w umowach kredytu konsumenckiego oraz w dołączonych do nich formularzach informacyjnych, informacji o całkowitej kwocie kredytu obliczonej przy założeniu, że powinna ona uwzględnić kredytowane koszty kredytu – składkę ubezpieczeniową, co stanowi nieuczciwą praktykę na rynkową oraz godzi w zbiorowe interesy konsumentów i nakazał zaniechanie jej stosowania.

Ostatnią kwestią w sprawie jest ta dotycząca zbadania przez powoda zdolności kredytowej pozwanej. Do obowiązków kredytodawcy należy dokonanie oceny zdolności kredytowej konsumenta na podstawie informacji uzyskanych od konsumenta lub na podstawie informacji pozyskanych z odpowiednich baz danych lub zbiorów danych kredytodawcy. Konsument zaś jest zobowiązany do przedstawienia, na żądanie kredytodawcy, dokumentów i informacji niezbędnych do dokonania oceny zdolności kredytowej ( art. 9 ustawy o kredycie konsumenckim) .

W europejskim porządku prawnym funkcjonują regulacje, których celem jest wymuszenie na instytucjach finansowych należytego informowania konsumenta o treści i skutkach umowy przed jej zawarciem i badania zdolności kredytowej konsumenta (kredytobiorcy). Zgodnie z art. 8 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz. U. UE. L 2008. 133.66 z późn. zm.) państwa członkowskie zapewniają przeprowadzanie przez kredytodawcę przed zawarciem umowy o kredyt oceny zdolności kredytowej konsumenta na podstawie wystarczających informacji przekazanych mu, w stosownych przypadkach, przez konsumenta oraz, w razie konieczności, na postawie informacji uzyskanych z odpowiedniej bazy danych. Artykuł 23 wspomnianej dyrektywy stanowi, że Państwa członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z niniejszą dyrektywą i podejmują wszelkie niezbędne działania w celu zapewnienia stosowania tych sankcji. Przewidziane sankcje muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

W punkcie 26 motywów dyrektywy 2008/48/WE wskazano , iż na rozwijającym się rynku kredytów ( a takim jest rynek polski) ważne jest w szczególności, by kredytodawcy nie angażowali się w nieodpowiedzialne udzielanie pożyczek lub udzielanie kredytów bez uprzedniej oceny zdolności kredytowej, a państwa członkowskie powinny sprawować odpowiedni nadzór w celu uniknięcia takich zachowań oraz powinny ustalić niezbędne środki w celu karania kredytodawców w razie wystąpienia takich sytuacji. [...] na kredytodawcach powinien spoczywać obowiązek sprawdzania zdolności kredytowej każdego z konsumentów. W tym celu kredytodawcom należy umożliwić wykorzystywanie informacji udzielonych im przez konsumenta nie tylko w chwili przygotowywania danej umowy o kredyt, ale także uzyskanych w trakcie długotrwałych stosunków handlowych. Obowiązek zbadania zdolności kredytowej konsumenta (art. 9 u.k.k.) oznacza podjęcie szeregu czynności i takie postępowanie kredytodawcy, które pozwoli obiektywnie ustalić z pewnością lub dużym prawdopodobieństwem, że konsument jako potencjalny dłużnik z umowy kredytu konsumenckiego wykona zobowiązanie kredytowe zgodnie z umową. Jak wyjaśnia się w literaturze, badanie zdolności kredytowej polega na ustaleniu, ile dany konsument ubiegający się o kredyt jest w stanie przeznaczyć na spłatę comiesięcznej raty kredytu odliczając od dochodu netto koszty utrzymania konsumenta i jego rodziny oraz inne stałe obciążenia budżetu domowego, to jest wysokość innych spłacanych kredytów, pożyczek, alimenty, składki ubezpieczeniowe, opłaty mieszkaniowe itp. Ocena ta wymaga przeprowadzenia przez kredytodawcę badania różnych obszarów aktywności konsumenta ubiegającego się o przyznanie kredytu konsumenckiego. Tymczasem powodowy bank za pośrednictwem swojego pracownika odebrał oświadczenie od pozwanej, natomiast sam nie tylko nie zweryfikował dostępnych bankom baz danych, ale nawet nie zweryfikował własnej bazy klientów. Z ustaleń Sądu wynika, że pozwana zawarła umowę kredytu z powodem już w 2017 r., a w 2018 r. na potrzeby spornej umowy kredytu ani pozwana o tym nie wspomniała, ani powód , wbrew obowiązkowi tego nie ustalił. Mając na uwadze powyższe, trudno przyjąć w przedmiotowej sprawie, że kredytodawca sprostał obowiązkowi zbadania zdolności kredytowej konsumenta. Natomiast okoliczność czy pozwana faktycznie taką zdolność w chwili zawierania umowy kredytu miała, mimo obciążających ją zobowiązań, czy też nie, jest bez znaczenia dla usankcjonowania niewykonania obowiązku zbadania tej zdolności przez powodowy Bank.

W tej sytuacji zachodzi konieczność zastosowania sankcji, o której mówi Dyrektywa w art. 23. Ustawa prawo konsumenckie takich sankcji wprost nie przewiduje. Sankcje przewiduje kodeks wykroczeń, jednak, jak wskazał Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 10 czerwca 2021 w sprawie C-303/20, sankcje przewidziane w art. 138c wspomnianego kodeksu są niewystarczające w świetle Dyrektywy ('§1a. Tej samej karze (karze grzywny) podlega, kto zawierając z konsumentem umowę o kredyt konsumencki, nie dopełnia obowiązku oceny zdolności kredytowej, §4. Jeżeli przedsiębiorcą jest podmiot niebędący osobą fizyczną, odpowiedzialność przewidzianą w przepisach § 1-3 ponosi osoba kierująca przedsiębiorstwem lub osoba upoważniona do zawierania umów z konsumentami). To z kilku przyczyn. Po pierwsze sąd cywilny orzekający w sprawie cywilnej nie może stosować sankcji przewidzianych w kodeksie wykroczeń i sankcja przewidziana w art. 138c §1a tego kodeksu może zostać orzeczona jedynie przez sąd karny. Po drugie - o ile grzywna może stanowić odstraszającą sankcję, o tyle niski jej wymiar ( wynikający z art. 24 kodeksu wykroczeń) może jednak uczynić tę sankcję niewystarczającą. Podobnie okoliczność, że tylko osoby fizyczne podlegają takiej sankcji, może wskazywać na braki w danym ustawodawstwie (zob. analogicznie wyrok z dnia 4 marca 2020 r., Bank (...), C-183/18, EU:C:2020:153, pkt 48 i przytoczone tam orzecznictwo). Ponadto aby sankcja była skuteczna i odstraszająca, należy pozbawić sprawców korzyści gospodarczych wynikających z popełnionych przez nich naruszeń. Wreszcie, i przede wszystkim, taka sankcja nie jest w stanie zapewnić w sposób wystarczająco skuteczny ochrony konsumentów przed ryzykiem nadmiernego zadłużenia i niewypłacalności, do zapewnienia której dąży dyrektywa (...), w przypadku gdy sankcja ta nie ma wpływu na sytuację konsumenta, któremu udzielono kredytu z naruszeniem art. 8 tej dyrektywy. Z orzecznictwa Trybunału wynika, że choć art. 23 dyrektywy (...) wymaga, aby sankcje były odstraszające, to jednocześnie sądy powinny dysponować zakresem uznania, pozwalającym im w okolicznościach konkretnego przypadku dobrać środek odpowiedni do wagi stwierdzonego uchybienia obowiązkowi (zob. podobnie wyroki: z dnia 9 listopada 2016 r., (...) Slovakia, C-42/15, EU:C:2016:842, pkt 63; z dnia 5 marca 2020 r., (...), C-679/18, EU:C:2020:167, pkt 26). Sądy krajowe są przy tym zobowiązane uwzględnić ogół przepisów prawa krajowego i interpretować je tak dalece, jak to możliwe, w świetle brzmienia i zamierzeń tej dyrektywy, aby uzyskać rozstrzygnięcie zgodne z realizowanymi przez tę dyrektywę celami (zob. podobnie wyroki: z dnia 27 marca 2014 r., LCL L. C. L., C-565/12, EU:C:2014:190, pkt 54; z dnia 5 marca 2020 r., (...), C-679/18, EU:C:2020:167, pkt 41). Trybunał wskazał, że art. 23 dyrektywy (...) należy interpretować w ten sposób, że badanie, czy sankcje - zgodnie z tym co przewidziano w tym przepisie - mają skuteczny, proporcjonalny i odstraszający charakter, w szczególności w razie naruszenia przewidzianego w art. 8 tej dyrektywy obowiązku zbadania zdolności kredytowej konsumenta, powinno być dokonywane z uwzględnieniem, zgodnie z art. 288 akapit trzeci (...), nie tylko przepisu prawa krajowego, który został specjalnie przyjęty w celu transpozycji tej dyrektywy, ale również ogółu wszystkich przepisów tego prawa, interpretowanych tak dalece, jak to możliwe, w świetle brzmienia i celów tejże dyrektywy, tak aby rzeczone sankcje spełniały wymogi określone w jej art. 23. W sytuacji gdy ustawodawca krajowy w celu ukarania naruszenia obowiązku sprawdzenia zdolności kredytowej konsumenta przewidział, tak jak w niniejszej sprawie, oprócz sankcji ustanowionej w kodeksie wykroczeń, sankcje cywilnoprawne, które mogą przynieść korzyść danemu konsumentowi. Wśród przepisów przewidzianych w uregulowaniach krajowych znajduje się utrata prawa do odsetek, rozłożenie spełnienia świadczenia wynikającego z umowy na nieoprocentowane raty oraz nieważność niektórych warunków umownych (…).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy wyjaśnić, że w ocenie Sądu sankcją mającą skuteczny, proporcjonalny i odstraszający charakter z uwagi na naruszenie przez kredytodawcę obowiązku z art. 9 ust. 1 u.k.k., jest – zastosowana per analogiam – wyżej wskazana sankcja kredytu darmowego określona w przywołanym wcześniej art. 45 ust. 1 u.k.k. Sąd dokonując wykładni prawa polskiego zapewniającej skuteczność celów dyrektywy 2008/48/WE z zastosowaniem analogii legis do art. 45 ust. 1 u.k.k. uznał, również na tej podstawie że pozwana, skoro otrzymała kapitał pożyczki , z całą pewności powinna go zwrócić, jednak nie obciążają jej żadne dodatkowe koszty wynikające z treści umowy stron. Skoro pozwana otrzymała do dyspozycji kwotę 2300 zł, a spłaciła w sumie 2162,88 zł, cała ta kwota winna zostać zaliczona na kapitał, zatem do zwrotu pozostało pozwanej 137,12 zł, o czym Sąd orzekł w wyroku.

W pozostałej części powództwo podlegało oddaleniu, również w zakresie odsetek za opóźnienie za inny okres niż data zakończenia całej umowy. Sąd uznał, że skoro pozwana otrzymała środki pieniężne winna je zwrócić, ale w sytuacji kredytu darmowego trudno ustalić czy w krótszym terminie przy zachowaniu wysokości rat czy w terminie umownym przy obniżeniu rat, co ma znaczenie dla sposobu liczenia odsetek. Skoro kredyt darmowy ma stanowić sankcję , Sąd ostatecznie uznał, że odsetki należą się od dnia zakończenia obowiązywania umowy, czyli od dnia w którym powinna ona zostać w całości wykonana.

O kosztach procesu orzeczono mając na uwadze art. 100 k.p.c. Zgodnie z jego treścią w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak wyłożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu. W przedmiotowej sprawie powództwo zostało uwzględnione w niewielkim zakresie (nie całe 4,5 %) zatem kosztami procesu w sprawie należało obciążyć w całości stronę powodową. Na koszty procesu należne pozwanej złożyły się koszty zastępstwa procesowego w kwocie 900,00 zł ustalone zgodnie z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego. Łącznie koszty te wyniosły 917 zł.

SSR Aleksandra Smólska-Kreft